Endocannabinoïde-deficiëntie: Oorzaken en Oplossingen

Vaak zijn mensen verrast als ze horen dat er cannabisachtige moleculen in hun lichaam zitten die vrijwel elke lichaamsfunctie helpen reguleren. Je lichaam maakt chemische verbindingen aan die heel vergelijkbaar zijn met die uit cannabis. Ze worden daarbij door je lijf gebruikt om onder andere je eetlust, hersenfunctie, huidgezondheid en immuniteitte reguleren.

Dit zijn geen willekeurige moleculen die toevallig in het lichaam zitten. Ze zijn namelijk onderdeel van een uitgebreid netwerk van receptoren, enzymen en signaalmoleculen: het endocannabinoïdesysteem (ECS).

Ontdek hieronder alles wat je moet weten over dit systeem, zoals hoe het werkt en wat er gebeurt wanneer er een tekort aan endocannabinoïden ontstaat. Kom er ook achter hoe je je endocannabinoïdesysteem middels beweging, dieet en kruiden kunt versterken om gezond te blijven.

Wat Is het ECS?

Het ECS fungeert in het menselijk lichaam als een algemene regulator. Zo helpt het andere biologische systemen in evenwicht te blijven.

Elk deel van ons lichaam functioneert optimaal als er sprake is van balans. Het endocannabinoïdesysteem probeert voor die balans te zorgen. Zo helpt het bij het in stand houden van de juiste bloeddruk, botdichtheid, neurochemie, eetlust en activiteit van immuuncellen.

In feite houdt dit ongelooflijke systeem alles in de gaten. Zonder de sturende kracht van dit netwerk zou het lichaam snel gebreken gaan vertonen.

Je kunt het endocannabinoïdesysteem als een soort verkeerslicht in het lichaam beschouwen. Het geeft als het ware rood licht wanneer cellen hyperactief worden en groen licht als ze een zetje nodig hebben en hun activiteit moeten verhogen. Dit zorgt voor een toestand van evenwicht die wetenschappelijk bekendstaat als homeostase.

Componenten van het ECS

Het ECS bestaat uit drie belangrijke componenten:

• Receptoren

Cannabinoïdereceptoren zitten in het membraan van verschillende celtypen in het lichaam. Ze werken als transmitters die informatie vanbuiten naar de binnenkant van cellen overdragen. Ook zitten ze op kleine organellen in cellen zelf, waaronder de mitochondriën.

Tot dusver hebben onderzoekers twee belangrijke cannabinoïdereceptoren ontdekt. Beide behoren daarbij tot de klasse van G-proteïnegekoppelde receptoren. Daarnaast hebben wetenschappers verschillende locaties ontdekt die mogelijk als derde cannabinoïdereceptor geclassificeerd kunnen worden.

• CB1: deze receptor is de meest voorkomende GPCR in de hersenen van zoogdieren en speelt een cruciale rol bij het leren en het geheugen. De CB1-receptor komt vooral voor in het centrale zenuwstelsel, maar zit ook in het immuunsysteem en het skelet- en spierstelsel. THC bindt aan deze receptor wanneer iemand wiet rookt of de stof op een andere manier binnenkrijgt, wat in psychotrope effecten resulteert.
• CB2: de CB2-receptor komt vooral in immuuncellen in het lichaam en in kleine hoeveelheden in het zenuwstelsel voor. Deze receptor helpt met name de ontstekingsreactie te reguleren^[1].
• CB3: een CB3-receptor moet wetenschappelijk nog geclassificeerd worden. Wel komen er enkele receptoren in aanmerking, waaronder TRPV1 (een receptor die betrokken is bij de pijntransmissie) en GPR55 (een receptor die op onze lichaamseigen endocannabinoïden reageert).

• Endocannabinoïden

Cannabinoïdereceptoren kunnen we beschouwen als een slot, en endocannabinoïden als een sleutel. Deze moleculen worden in je cellen aangemaakt en vrijgegeven zodra je lichaam ze nodig heeft. Ze hebben een specifieke moleculaire structuur, waarmee ze aan cannabinoïdereceptoren kunnen binden. De twee belangrijkste endocannabinoïden in het lichaam zijn:

• Anandamide: anandamide staat ook wel bekend als het 'geluksmolecuul' en bindt zowel aan CB1- als CB2-receptoren. Het dankt zijn naam aan de manier waarop het de stemming beïnvloedt. Net als THC gaat anandamide een wisselwerking aan met de CB1-receptor en veroorzaakt het een verandering in het bewustzijn (zij het in mindere mate dan THC).
• 2-AG: deze endocannabinoïde bindt ook aan beide vastgestelde cannabinoïdereceptoren en speelt een cruciale rol in het lichaam^[2]. Het helpt namelijk emoties, de cognitie, pijn en ontstekingen reguleren.

• Enzymen

Metabole enzymen vormen het derde en laatste onderdeel van het endocannabinoïdesysteem. Deze eiwitten produceren endocannabinoïden om ze vervolgens af te breken wanneer deze hun taak volbracht hebben. Twee belangrijke enzymen van het endocannabinoïdesysteem zijn fatty acid amide hydrolase (FAAH) en monoacylglycerol lipase (MAGL).

Wat Is het Endocannabinoidome?

Het onderzoek naar het endocannabinoïdesysteem begon in de jaren '90. Sindsdien heeft de wetenschap flinke stappen gezet om dit complexe netwerk beter te leren begrijpen. Hoewel de basis van het systeem bestaat uit bovengenoemde receptoren, enzymen en endocannabinoïden, hebben onderzoekers inmiddels ook de term 'endocannabinoidome'^[3] bedacht voor een uitgebreide versie van het endocannabinoïdesysteem dat veel meer receptoren en moleculen omvat.

Al met al bestaat het endocannabinoidome uit:

• Diverse bindende moleculen
• Twintig enzymen
• Meer dan twintig receptoren

Wat Is de Theorie achter Endocannabinoïde-deficiëntie?

Naar veronderstelling treedt endocannabinoïde-deficiëntie op wanneer iemand onvoldoende endocannabinoïden, receptoren of enzymen aanmaakt.

Net zoals je een tekort kunt hebben aan voedingsstoffen, zoals ijzer, of een te lage concentratie neurotransmitters, is het ook mogelijk dat je niet genoeg endocannabinoïden produceert.

Aangezien endocannabinoïden zo belangrijk zijn voor ons, kan een gebrek eraan je biologisch gezien behoorlijk beïnvloeden en zelfs tot ziektes en aandoeningen leiden.

Iedereen heeft een eigen 'endocannabinoïde-toon', oftewel de concentratie endocannabinoïden die aangemaakt worden en door het lichaam circuleren. Verschillende factoren kunnen de oorzaak zijn van een lage endocannabinoïde-toon, zoals genetische aanleg en je dieet.

Een teveel aan endocannabinoïden kan echter ook tot problemen leiden. Zo kan overmatige activatie van de CB1-receptor mogelijk het beloningssysteem aantasten en leiden tot obesitas^[4].

• Onderzoek naar ECS-deficiëntie

Cannabisonderzoeker en neuroloog dr. Ethan Russo publiceerde diverse papers over het fenomeen van endocannabinoïde-deficiëntie. In zijn artikelen legt hij een link^[5] tussen een verlaagde endocannabinoïde-toon en diverse chronische aandoeningen.

Volgens Russo speelt het endocannabinoïdesysteem onder andere een sleutelrol bij de darmgezondheid. Daar helpt het bij de uitscheiding en afvoer van voedsel en afvalstoffen, maar ook bij ontstekingen. Wanneer iemand echter te weinig endocannabinoïden of receptoren aanmaakt, kan het systeem deze taken niet langer uitvoeren en kunnen er klachten optreden. Zo vertonen sommige patiënten met het prikkelbaredarmsyndroom genetische variatie^[6] in het endocannabinoïde metabolisme.

Een verlaagde endocannabinoïde-toon wordt ook in verband gebracht met de symptomen van fibromyalgie. Dit wordt gekenmerkt door stijfheid, pijn en gevoeligheid. Jarenlang is het niet gelukt om de oorzaak van deze aandoening aan te wijzen. Interessant is dan ook dat er onderzoek is gedaan naar endocannabinoïde-deficiëntie in het ruggenmerg als mogelijke rol bij het ontstaan van deze symptomen. Daarbij wordt een behandeling met cannabinoïden onderzocht als optioneel middel om bepaalde klachten van deze aandoening tegen te gaan^[7].

Welke Ziektes Houden Mogelijk Verband met Endocannabinoïde-deficiëntie?

Klinisch onderzoek naar endocannabinoïde-deficiëntie staat nog in de kinderschoenen. Toch zien huidige onderzoeken wel een verband tussen een lage endocannabinoïde-toon en (onder andere) de volgende veelvoorkomende ziektes:

Waardoor Ontstaat Endocannabinoïde-deficiëntie?

Diverse factoren worden als mogelijke oorzaken van een lage endocannabinoïde-toon en daaruit voortvloeiende endocannabinoïde-deficiëntie gezien. Zo ontstaat het mogelijk door een bepaald voedingspatroon en leefstijlfactoren, maar kunnen genen ook een rol spelen.

Genetische Factoren

Laten we eerst eens naar de genetische factoren kijken.

• Gebrek aan Cannabinoïdereceptoren

Endocannabinoïden binden aan cannabinoïdereceptoren om in tal van verschillende celtypen veranderingen teweeg te brengen. Als iemand echter te weinig cannabinoïdereceptoren heeft, kunnen veel van deze signaalmoleculen zich nergens aan binden. Onderzoekers die onderzoek doen naar endocannabinoïde-deficiëntie, veronderstellen dat genetische factoren invloed hebben op het aantal receptoren in specifieke delen van het lichaam.

• Overvloed aan Metabole Enzymen

Sommige enzymen maken endocannabinoïden aan, terwijl andere ze weer afbreken. Iemand die een overvloed aan enzymen aanmaakt die endocannabinoïden afbreken, heeft daardoor waarschijnlijk een lagere endocannabinoïde-toon.

• Te Laag Gehalte Endocannabinoïden

De aanmaak van endocannabinoïden hangt van twee belangrijke factoren af: precursormaterialen en genen. Precursormaterialen zijn moleculen die voortkomen uit vetzuren in voeding, en een gebrek aan zulke voedingsstoffen kan resulteren in minder cannabinoïden in het lichaam. Ook zorgen genetische verschillen er wellicht voor dat sommige mensen van nature minder endocannabinoïden aanmaken dan anderen.

Welke Externe Factoren Dragen bij aan Endocannabinoïde-deficiëntie?

Laten we nu eens kijken naar de externe factoren die tot endocannabinoïde-deficiëntie kunnen leiden.

• Slaaptekort

Goed slapen is superbelangrijk voor de menselijke gezondheid. Zonder een goede nachtrust verliezen we al gauw onze mentale scherpte en krijgen we last van een vermoeid gevoel. Het endocannabinoïdesysteem speelt een belangrijke rol bij de slaap-waakcyclus^[8]. De cyclus van wakker zijn en slapen is dan ook een uitstekend voorbeeld van homeostase. Ga je laat naar bed en verstoor je de slaapcyclus voor langere tijd? Dan heeft dit direct invloed op de werking van het endocannabinoïdesysteem.

• Slechte Eetgewoonten

Je bent wat je eet. Je lichaam maakt endocannabinoïden niet zomaar aan: het is belangrijk om via voeding de juiste precursoren binnen te krijgen. Enzymen maken deze moleculen met behulp van vetzuren aan. Deze voedingsstoffen kunnen daarbij rechtstreeks het endocannabinoïdesysteem beïnvloeden^[9]. Een gebrek aan gezonde vetten en te veel junkfood kan de manier waarop het lichaam endocannabinoïden aanmaakt dan ook verstoren en mogelijk tot een deficiëntie leiden.

• Stress

Het ECS is ook betrokken bij de aansturing van de hormonale en gedragsmatige effecten van spanning^[10]. Het streeft er namelijk continu naar om een nerveus gevoel te bedwingen en homeostase te behouden. Door de constante druk van het moderne leven kan het systeem overbelast worden, met als gevolg een burn-out of slecht functioneren.

• Gebrek aan Beweging

Na lichamelijke inspanning geeft het lichaam een hoop endocannabinoïden vrij. Omdat we geëvolueerd zijn om veel te bewegen, kan een gebrek aan beweging de endocannabinoïde-toon van ons lichaam behoorlijk beïnvloeden.

• Alcoholgebruik

Het is geen geheim dat overmatig alcoholgebruik slecht is voor het lichaam. Drinken beïnvloedt na verloop van tijd ook de werking van het endocannabinoïdesysteem en verlaagt de endocannabinoïde-toon^[11].

Hoe Kun Je het ECS een Boost Geven?

Soms lijkt het hedendaagse leven ons op tal van manieren parten te spelen. Een slechte leefstijl, ongezond voedsel, slecht slapen en veel stress kunnen allemaal hun tol eisen wat ons ECS betreft. En iedereen heeft hier weleens last van.

Gelukkig zijn er ook genoeg manieren om het endocannabinoïdesysteem te ondersteunen. Je kunt daarbij elke dag kleine stappen zetten om dit netwerk op peil te houden. Denk bijvoorbeeld aan het eten van de juiste voeding, het drinken van kruidenthee en je lichaam in beweging houden.

• Verminder Stress

Aangezien stress het endocannabinoïdesysteem zwaar kan belasten, is het belangrijk om dit enigszins te bedwingen. Zo kan bijvoorbeeld meditatie spanning helpen verminderen, wat op meerdere manieren gunstig is voor lichaam en geest. Inmiddels wordt zelfs onderzocht in hoeverre meditatie kan helpen bij het reguleren van het endocannabinoïdesysteem^[12] en het verhogen van de endocannabinoïde-toon.

Acupunctuur en massage kunnen de effecten van stress ook helpen verminderen. Uit vroeg onderzoek blijkt dat ook deze technieken mogelijk bijdragen aan verhoging van het endocannabinoïdegehalte^[13].

• Beweging

Het menselijk lichaam is ontwikkeld om te bewegen. Door te wandelen en hardlopen zorg je dat je hart en longen gezond blijven, en met gewichtheffen kun je spiermassa opbouwen, wat bijdraagt aan een hogere levensverwachting. Met beweging wakker je het endocannabinoïdesysteem aan en verhoog je de endocannabinoïde-toon.

Hardlopen kan mogelijk het anandamidegehalte verhogen^[14], wat weer bijdraagt aan een betere stemming en voor een 'runner's high' zorgt.

Er vindt ook onderzoek plaats naar het effect van gewichtheffen. Hieruit blijkt dat elke biceps curl, deadlift en shoulder press mogelijk de activiteit van endocannabinoïden kan verhogen^[15].

• Dieet

Door de juiste voeding te eten, kun je mogelijk ook je endocannabinoïde-toon verhogen. Bekijk de onderstaande etenswaren en voedingsstoffen maar eens. Sommige ervan kunnen als bouwsteen voor endocannabinoïden dienen, andere hechten zich direct aan receptoren.

- Omega Vetzuren

Zonder omega vetzuren maakt ons lichaam geen endocannabinoïden aan. We vereisen een nogal delicate verhouding van omega-6 en omega-3, ongeveer 50% van elk. Dit zijn goede bronnen van omega vetzuren:

Omega-6:

Omega-3:

- Chocolade

Veel mensen denken bij chocolade aan de zoete, suikerrijke lekkernijen in de winkelschappen. In werkelijkheid komt het echter uit de vrucht van de tropische cacaoplant. Interessant genoeg bevat deze vrucht ook de endocannabinoïde anandamide^[16].

- Flavonoïden

Flavonoïden zijn antioxidanten die in veel soorten voeding zitten. Ze zorgen voor de prachtige pigmenten van talloze groenten en vruchten, van rode bieten tot bosbessen. Flavonoïden als quercetine helpen mogelijk het gehalte cannabinoïdereceptoren te verhogen^[17]. Hier zijn enkele voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze moleculen:

- Prebiotica

In onze darmen huisvesten we miljarden gunstige micro-organismen. Het endocannabinoïdesysteem onderhoudt nauwe banden met deze wonderlijke wereld en sommige van deze microben zijn in staat om de expressie van CB2-receptoren te verhogen^[18]. Eet deze vezelrijke voedingsmiddelen om deze bacteriën gezond en tevreden te houden:

- Caryofylleen

Bèta-caryofylleen is een terpeen en een cannabinoïde. Deze molecule zorgt voor de peperige en aardachtige tonen van veel soorten wiet. Het kan rechtstreeks binden aan de CB2-receptor en mogelijk rustgevend werken.

Enkele voedingsmiddelen en kruiden met veel caryofylleen zijn:

Welke Rol Speelt CBD bij Endocannabinoïde-deficiëntie?

Ook naar de relatie van CBD met de endocannabinoïde-toon wordt onderzoek gedaan. Deze non-psychotrope molecule draagt op twee belangrijke manieren bij aan verhoging van de activiteit van endocannabinoïden en het tegengaan van een tekort:

• Receptoractivatie: hoewel CBD niet direct aan CB1 of CB2 bindt, lijkt het wel in staat tot volledige activatie van de TRPV1-receptor^[19], een onderdeel van het uitgebreide endocannabinoïdesysteem. Zo kan de cannabinoïde mogelijk verzachtend werken en verkeerde zenuwsignalen beperken.
• Verhoging van het anandamidegehalte: CBD kan een deficiëntie helpen tegengaan door te voorkomen dat enzymen (FAAH) anandamide minder snel afbreken.

Andere Fytocannabinoïden

Wiet produceert tientallen verschillende cannabinoïden. Wetenschappelijk onderzoek begint pas net het precieze werkingsmechanisme erachter te ontdekken, maar in veel gevallen binden ze aan cannabinoïdereceptoren. Zodoende bieden ze in de toekomst misschien uitkomst bij het bestrijden van endocannabinoïde-deficiëntie. We hebben het hier over de volgende fytocannabinoïden:

THCV Een Aanstormend Lid van de Cannabinoïdenfamilie	CBG Een cannabinoïde die enorm veel medische toepassingen belooft	CBC De Derde Meest Voorkomende Cannabinoïde	CBDV Wat Is Cannabidivarine?

THCVEen Aanstormend Lid van de Cannabinoïdenfamilie

CBGEen cannabinoïde die enorm veel medische toepassingen belooft

CBCDe Derde Meest Voorkomende Cannabinoïde

CBDVWat Is Cannabidivarine?