Inzicht in anandamide en hoe het zich tot THC en CBD verhoudt

Anandamide is een van de endocannabinoïden die van nature in het lichaam voorkomen. Maar wat zijn eigenlijk de effecten van anandamide? Ze zijn veelomvattend, zo blijkt. Het lijkt erop dat deze molecule ongekende effecten op het lichaam kan hebben en als we die kunnen benutten, is er wellicht een scala aan nieuwe behandelingen mogelijk.

Zo is van specifieke fytocannabinoïden uit de cannabisplant bekend dat ze de concentraties anandamide in het lichaam verhogen. Dit zou kunnen betekenen dat we ze in bepaalde situaties gecontroleerd zouden kunnen benutten.

Wat zijn endocannabinoïden?

Voordat we het over anandamide gaan hebben, is het belangrijk om eerst te bespreken wat endocannabinoïden nu eigenlijk zijn. Het gaat hier om cannabinoïden die je lichaam van nature aanmaakt. 'Endo' staat voor 'endogeen', wat zoveel betekent als 'van het lichaam'. Misschien komt het als een verrassing dat je lichaam over een eigen systeem voor de aanmaak en het gebruik van cannabinoïden beschikt. Toch blijkt dit systeem, bekend als het endocannabinoïdesysteem (ECS), cruciaal voor onze gezondheid te zijn.

Het ECS is onder andere betrokken bij het geheugen en de cognitie, motoriek, het behoud van homeostase en de regulering van celgroei. We weten er nog niet alles over, maar mogelijk is het een van de belangrijkste systemen van het lichaam.

Gerelateerd aan het ECS zijn er twee belangrijke receptoren: CB1- en CB2-receptoren. Deze receptoren zijn aanwezig in vrijwel elk deel van het lichaam. Anandamide is een van de endocannabinoïden in ons lichaam met een sterke affiniteit voor deze twee receptoren.

Wat is anandamide?

Anandamide is een van nature voorkomende endocannabinoïde. De naam is afgeleid van het Sanskriet-woord voor 'gelukzaligheid' of 'vreugde'. Zodoende staat het ook wel bekend als de 'geluksmolecule'. Hoewel het sterke effecten heeft, maak je het van nature slechts in geringe hoeveelheden aan, en alleen indien nodig. Uit onderzoek blijkt ook dat sommige mensen mogelijk te maken hebben met een endocannabinoïde-deficiëntie^[1], wat weer met bepaalde aandoeningen zou kunnen samenhangen.

Ondanks de naam moet je niet zomaar aannemen dat meer anandamide altijd goed is. Net als bij alle lichamelijke processen is balans het sleutelwoord. Er zijn bijvoorbeeld aanwijzingen dat te veel anandamide — met overstimulatie van de CB1-receptor tot gevolg — het beloningssysteem van het lichaam kan verstoren en een hogere kans op aandoeningen als obesitas^[2] geeft.

Anandamide is niet-wateroplosbaar, oftewel: het kan in water niet afgebroken worden. Om het af te breken, produceert je lichaam daarom vetzuuramidehydrolase (FAAH) en monoacylglycerol lipase (MAGL). Zonder deze enzymen zou anandamide continu in het lichaam aanwezig zijn.

Opgemerkt moet worden dat de anandamide die je op natuurlijke wijze aanmaakt, niet in staat is om een noemenswaardige high te veroorzaken. Wel is het mogelijk verantwoordelijk voor gevoelens van welbehagen, euforie en opgetogenheid.

• Anandamide en homeostase

Aangenomen wordt dat anandamide ook een rol speelt bij homeostase. Dit is het proces dat reguliere lichaamsfuncties in stand houdt. Homeostase zorgt er bijvoorbeeld voor dat het lichaam afkoelt wanneer het te warm is en opwarmt wanneer het te koud is. Als we hier niet over zouden beschikken, zouden we er niet goed voor staan. Anandamide is echter niet de enige endocannabinoïde die van invloed is op homeostase, maar slechts een onderdeel van het grotere ECS dat het hele lichaam helpt reguleren.

• Anandamide en beloningen

Uit onderzoek naar anandamide en het beloningssysteem^[3] is gebleken dat een toename van anandamide, waardoor de CB1-cannabinoïdereceptor gestimuleerd wordt, invloed heeft op je eetgewoonten en vrije wil. Zo werd waargenomen dat wanneer de concentratie anandamide bij deelnemers aan het onderzoek steeg, ze voor een makkelijkere, minder inspannende optie kozen.

Dit impliceert dat anandamide betrokken is bij het genots- en beloningssysteem van het lichaam, net als dopamine.

Fytocannabinoïden: hoe beïnvloeden THC en CBD anandamide?

Maar welke rol speelt wiet bij dit alles? Cannabis heeft een eigen cannabinoïdesysteem en de cannabinoïden die ze produceert, noemen we fytocannabinoïden. Daarvan zijn er minstens 113 bekend, maar er zijn er mogelijk nog veel meer. Veel ervan, zo niet allemaal, kunnen interageren met het ECS van het menselijk lichaam, met elk een ander effect.

Van de twee die we in dit artikel behandelen, heb je waarschijnlijk al vaak gehoord: THC en CBD. Hoewel ze samen de meest voorkomende cannabinoïden in de cannabisplant zijn, hebben ze ieder een andere wisselwerking met het endocannabinoïdesysteem en zodoende ook verschillende effecten.

• Anandamide en THC

Delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) is waarschijnlijk de bekendste cannabinoïde uit cannabis. Deze stof is namelijk verantwoordelijk voor de welbekende high. THC heeft direct invloed op de CB1- en CB2-receptoren. In zekere zin bootst het anandamide in het lichaam na en bindt het zich aan dezelfde receptoren. Dit is ook waarom het zo'n intens effect heeft — zie het als een buitengewone dosis anandamide.

Aangezien het ECS een brede impact heeft en de receptoren ervan verspreid door het hele lichaam zitten, zijn de effecten van THC heel uiteenlopend. Dat is waarom de highs van THC uren kunnen duren, terwijl de effecten van anandamide maar van korte duur zijn.

• Anandamide en CBD

CBD werkt op een heel andere manier dan THC. Het heeft vrijwel geen affiniteit met CB1- en CB2-receptoren en lijkt ze eerder te blokkeren en zo hun opname te beperken. Dit zou ook de reden kunnen zijn voor het feit dat CBD de psychotrope effecten van THC lijkt 'tegen te gaan'.

Daarnaast belemmert CBD de productie van FAAH en MAGL in het lichaam, enzymen die de afbraak van anandamide verzorgen. Op die manier verhoogt het indirect de concentraties anandamide die beschikbaar zijn voor de CB1- en CB2-receptoren, waardoor er meer van de stof in het lichaam blijft. Dit is waarom CBD gevoelens van sereniteit, blijdschap en welbevinden kan opwekken, zonder een high te veroorzaken. Waar THC het lichaam dus overspoelt met een stofje dat op anandamide lijkt, geeft CBD het lichaam meer toegang tot anandamide zelf.

Onderzoek naar het therapeutische potentieel van anandamide

Aangezien de manipulatie van anandamide in het lichaam sterke effecten kan hebben, wordt er momenteel veel onderzoek gedaan naar de mogelijke toepassingen hiervan, met name in een klinische setting.

We bevinden ons nog maar in de beginfase, maar toch zijn de resultaten al veelbelovend. En naarmate de cannabislegalisatie zich verder over de aarde verspreidt, kunnen we waarschijnlijk snel meer resultaat verwachten. De afgelopen jaren is de focus daarbij steeds meer op CBD komen te liggen, in plaats van op THC. De niet-psychotrope eigenschappen maken het namelijk een veelzijdige en veilige stof om te onderzoeken.

Hieronder behandelen we een aantal interessante onderzoeken naar anandamide en hoe de manipulatie ervan mogelijk gunstig kan zijn. Het is wel vermeldenswaardig dat veel van deze onderzoeken geen CBD behelzen, hoewel enkele werkingsmechanismen vergelijkbaar zijn. Het valt dus nog te bezien of het rendabel is om CBD te gebruiken voor het moduleren van anandamide.

• Anandamide en verslavingen

Preklinisch onderzoek suggereert dat anandamide wellicht een grote rol kan spelen bij het overwinnen van een verslaving^[4]. Bij een proef met muizen dienden onderzoekers remmers van FAAH en MAGL toe, waardoor anandamide niet makkelijk werd afgebroken en de concentraties ervan in feite stegen. Hierbij merkten de wetenschappers op dat de opiaatgerelateerde ontwenningsverschijnselen minder ernstig waren bij de proefdieren met hogere concentraties anandamide. Wellicht dat dit ooit uitkomst bij behandelingen van verslavingen kan bieden.

• Anandamide en ontstekingen

Daarnaast bestaat er onderzoek naar anandamide waarbij ratten parodontitis kregen^[5], wat in feite een tandvleesontsteking is. Vervolgens werd er anandamide in hun achterpootjes geïnjecteerd. Bij de ratten die de endocannabinoïde kregen, bleek activatie van de CB1- en CB2-receptoren de markers gerelateerd aan parodontitis, te verminderen, zelfs in stressvolle situaties.

De link tussen endocannabinoïden en de ontstekingsreactie wordt momenteel volop onderzocht. Dit onderzoek is nog maar een van de vele voorbeelden waaruit een positief verband naar voren lijkt te komen.

• Anandamide en neuroprotectie

Het lijkt er ook op dat anandamide betrokken is bij neuroprotectie^[6], de bescherming van cellen tegen afbraak en verval. Dit lijkt met name verband te houden met de CB2-receptor. Er wordt dan ook vermoed dat het ECS mogelijk een cruciale rol kan spelen bij de strijd tegen neurodegeneratieve aandoeningen. Het is nog onduidelijk welke mechanismen hier precies verantwoordelijk voor zijn, maar het lijkt iets te maken te hebben met apoptose — geprogrammeerde celdood.

• Anandamide en tumorgroei

Doordat het zich bindt aan CB1-receptoren, lijkt anandamide ook over de mogelijkheid te beschikken om de groei van het K-Ras-eiwit te remmen^[7], een eiwit dat bij celgroei en -deling betrokken is. Zo waren onderzoekers in staat om de groei van bepaalde tumoren bij ratten te vertragen door het toedienen van Met-F-AEA, een stabiele analoog van anandamide. De studie werd in vivo uitgevoerd, dus de cellen waren in de ratten aanwezig, in plaats van geïsoleerd buiten de diertjes (ex vivo). Dit biedt een goede reden om dit soort onderzoek ook met mensen uit te voeren, waarbij wordt gekeken wat dit betekent voor tumorgroei bij mensen — in elk geval in gevallen waarbij het K-Ras-eiwit een rol speelt.

Hoe kun je het anandamidegehalte verhogen?

Er is een aantal redelijk eenvoudige manieren om het anandamidegehalte in je lichaam te verhogen, en ze draaien niet allemaal om wiet roken. Sterker nog, er bestaan speciale voedingswaren en supplementen die de aanmaak van anandamide stimuleren. Maar je hoeft niet eens per se dingen te consumeren, want er zijn ook activiteiten die je kunt doen.

• Beweeg

Het is geen geheim dat beweging goed is voor je gevoel van welbevinden. Los van een algeheel gevoel van fitheid is dit te danken aan endorfine. Gebleken is echter ook dat ongeveer een half uur na fysieke inspanning de concentraties anandamide toenemen. Door te hardlopen of zwemmen blijf je dus niet alleen fit, maar verhoog je ook je endocannabinoïdegehalte!

• Eet chocolade

Wie is er niet dol op chocolade? En wie had ooit kunnen denken dat het goed voor je is? Aangenomen wordt dat chocolade eigenschappen heeft die enerzijds de afbraak van anandamide vertragen en er anderzijds voor zorgen dat je er meer van aanmaakt. Als dit klopt, betekent dit dat chocolade in staat is om anandamide op tweeledige wijze te stimuleren!

Om optimaal te profiteren van chocolade, is het echter wel belangrijk dat je een zo puur mogelijke variant kiest. Met een reep melkchocolade kom je er niet. Om het anandamidegehalte echt te verhogen, kun je het beste cacao nibs halen en zo je lichaam geven waar het naar verlangt. Op die manier krijg je ook nog eens minder suiker binnen.

• Wees een West-Afrikaan

Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Uit onderzoek blijkt dat de bevolkingen die zichzelf als het gelukkigst beoordelen, ook dezelfde genetische mutatie hebben^[8]. Zo scoorde de bevolking van Ghana, Nigeria, Colombia en Mexico het hoogst. Daarnaast vertoonden deze mensen de hoogste prevalentie van het A-allel van FAAH, wat de afbraak van anandamide tegengaat. Maar als je een andere afkomst hebt, zul je andere opties van deze lijst moeten proberen.

• Eet zwarte truffels

Dit is het enige andere voedingsmiddel waarvan we weten dat het je anandamidegehalte verhoogt. Deze moeilijk vindbare en prijzige truffels zijn dan wel niet de soort waarvan je gaat trippen, maar dat wil niet zeggen dat je er geen vrolijk gevoel van krijgt. Deze culinaire truffels zijn dus misschien wel meer dan alleen een gastronomische specialiteit. Wellicht zijn ze al die jaren juist wel zo gewild geweest vanwege hun stimulerende eigenschappen met betrekking tot anandamide en het aangename gevoel dat ze opwekken.

• Krijg kaempferol binnen

Dit klinkt misschien als een gevaarlijke Duitse drug. Kaempferol is echter een flavonoïde die in verschillende soorten verse groente en fruit zit. Denk bijvoorbeeld aan appels, tomaten, druiven, uien, broccoli en aardappels. Dit stofje remt FAAH, wat voor een hogere concentratie anandamide zorgt.

• Zoek intimiteit

Het lijkt erop dat de aanmaak van oxytocine ook de aanmaak van anandamide stimuleert. Het heeft er zelfs alle schijn van dat ze samenwerken om sociale verbondenheid tot stand te brengen. Er zijn een aantal manieren om de aanmaak van oxytocine te bevorderen, en daarvan zijn de makkelijkste fysiek. Zo bevordert seks of een massage de productie van oxytocine en anandamide. In mindere mate kunnen niet-fysieke activiteiten dat ook bereiken. Toch is tactiele interactie de makkelijkste manier om via oxytocine meer anandamide aan te maken.

• Krijg fytocannabinoïden binnen

Je kunt natuurlijk ook gewoon een joint roken als je je anandamidegehalte wilt verhogen. Zoek je sterke verkwikking? Neem dan wat THC-rijke wiet om het effect van anandamide na te bootsen en jezelf op te beuren.

Wil je daarentegen liever gewoon wat chillen en zoek je iets subtielers? Kies dan een soort die rijk is aan CBD. Door de afbraak van anandamide te vertragen, geef je jezelf hiermee een natuurlijke en milde boost vol potentiële goedheid. Combineer dit met wat pure chocolade en truffels, en wie weet wat er gebeurt!

Anandamide: er valt nog veel over deze geluksmolecule te leren

Het is wel duidelijk dat anandamide en in bredere zin het ECS een cruciale invloed op onze gezondheid hebben. Manipulatie van het ECS kan dan ook bijzonder ingrijpende gevolgen hebben met betrekking tot zowel ons mentale als fysieke welbevinden.

Maar welke rol speelt wiet hierbij? Hoewel hier volop over wordt gespeculeerd en er wel wat bewijs naar voren komt, is het nog te vroeg om conclusies te trekken. Wat we wel weten, is dit: met hun invloed op anandamide en andere delen van het ECS, bieden cannabinoïden een veilige mogelijkheid om dit systeem te manipuleren. Dit betekent dat ze in de toekomst weleens zouden kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van bepaalde behandelingen.