Hoe gebruik je steenwol bij wietkweek?

Steenwol is zo sterk als steen en een pluizig en goed belucht groeimedium dat ideaal voor wietkweek is. Het watert goed af, geeft wortels extra steun bij hun ontwikkeling en is verkrijgbaar in kubusvorm, zodat je het makkelijk naar een hydrocultuursysteem kunt verplanten of in grond kunt zetten.

In deze handleiding lees je alles wat je over dit robuuste materiaal moet weten. Ontdek waarom je steenwol zowel in hydrocultuursystemen als in grond kunt gebruiken, hoe het in elke fase van de groei werkt en nog veel meer!

Wat is steenwol?

Steenwol, ook wel bekend onder de merknaam Rockwool, is een soort minerale wol. Men gebruikt het vooral als thermische en akoestische isolatie bij de bouw van woningen, ziekenhuizen, opnamestudio’s en zelfs stadions.

De Deense oprichters van het bedrijf Rockwool kregen in 1935 een vergunning voor de productie van steenwol in Scandinavië, Duitsland en New Jersey. Bijna een eeuw lang heeft Rockwool zijn fabricageproces verder verfijnd om het product nog efficiënter en effectiever te maken.

Steenwol is echter niet alleen een cruciaal materiaal in de bouw, maar heeft ook de kweek van honderden, duizenden of misschien wel miljoenen wietplanten mogelijk gemaakt. Het is daarbij om meerdere redenen erg geschikt voor in de kweekruimte of cannabistuin.

Ten eerste bevat steenwol geen organisch materiaal. Dat betekent dat het niet gevoelig voor schimmels en meeldauw is. Steenwol bevat bovendien geen zware metalen. Zware metalen, zoals lood en chroom, zijn zeer giftig voor planten; planten zullen erdoor vergelen, waardoor er geen fotosynthese meer mogelijk is. Dit kan zelfs tot plantensterfte leiden.

• Hoe wordt steenwol gemaakt?

Het gebruik van minerale wol is opgekomen nadat mensen bij een vulkaanuitbarsting hadden gezien hoe sterke wind ervoor zorgde dat er wollige vezels uit lava ontstonden.

Voor het maken van steenwol heb je dan ook basalt, snelle wervelingen en extreem hoge temperaturen nodig. Eerst maakt men een mengsel van basalt en slak, een afvalproduct uit de staalindustrie.

Basalt is een soort gestolde lava. Het ontstaat onder de grond, waar gesteente smelt en daarna snel afkoelt. Voor steenwol worden rotsblokken en briketten van basalt in een oven gesmolten en met de slak tot lava omgevormd. Om de extreme omstandigheden van een vulkaan na te bootsen, wordt de oven opgestookt tot maar liefst 1500°C.

Vervolgens moet er nog iets de bovengenoemde wind nabootsen. De lava gaat daarom in een draaiende machine, waardoor er strengen steenwol ontstaan. Ook doet men er bindende olie bij om de strengen bij elkaar te houden. Vervolgens stapelt een andere machine een aantal lagen steenwol op elkaar en worden ze op een transportband door rollers geleid die de wol tot een stevige mat persen, waardoor de structuur verbetert.

Tot slot gaan de compacte matten in een grote oven. De hitte activeert de bindende olieoplossing, waardoor de wolvezels hun vorm behouden.

• Kun je steenwol composteren?

Ja! Steenwol bevat basalt en dat is geschikt voor grondverbetering. Deze voedingsstof speelt een belangrijke rol bij de groei van plantencellen, helpt bij het energietransport van planten en de fotosynthese, en is ook belangrijk voor de bloei. Bovendien kan basaltgruis koolstofdioxide uit de atmosfeer opnemen.

Scheur je gebruikte steenwol in kleine stukjes voordat je het op de composthoop gooit, zodat de mineralen sneller in de grond terechtkomen.

• Is steenwol biologisch afbreekbaar?

Vanuit technisch oogpunt niet. Omdat steenwol geen organisch materiaal bevat, kunnen microben als schimmels en bacteriën het niet net als voedselresten, bladeren en takken afbreken.

Maar gezonde grond bevat niet alleen organische materialen. Planten hebben ook vitale mineralen en elementen nodig die van nature inert zijn. Steenwol bevat een aantal van deze mineralen, die belangrijke fysiologische functies van je wietplanten kunnen ondersteunen.

Als je steenwol als geheel op een composthoop gooit, duurt het ontzettend lang voordat het is afgebroken. Daarom vinden veel kwekers het slecht voor het milieu. Je moet je gebruikte steenwol dan ook in zo fijn mogelijke stukjes breken om het afbraakproces te versnellen.

• Is steenwol herbruikbaar?

We raden af om dezelfde blokken steenwol opnieuw te gebruiken. Het materiaal op zich voorkomt dan misschien microbiële groei, maar er kunnen wel stukjes wortel en organisch materiaal tussen de vezels achterblijven, waardoor er schadelijke schimmels kunnen ontstaan.

Ook verslechtert de structuur gedurende de kweek. Als de dikke en sterke hoofdwortels zich ontwikkelen, maken ze gaten in de blokken. En dat maakt het voor toekomstige planten lastig om zich er goed in te wortelen.

Wil je je steenwol toch hergebruiken, versnipper het dan en gooi het op de composthoop, zodat je alsnog de voedingsstoffen kunt benutten.

Maar als je zo goedkoop mogelijk wiet wilt kweken, kun je zeker proberen een blok steenwol nogmaals voor één of twee planten te gebruiken. Dompel de steenwol dan wel eerst onder in kokend water om achtergebleven ziekteverwekkers uit het vorige wortelsysteem te doden.

Vervolgens moet je een rubberen band of zacht tuindraad om het blok binden om te voorkomen dat het halverwege de kweek breekt.

Waarom zou je steenwol bij wietkweek gebruiken?

Wiet in steenwol kweken heeft vele voordelen, zeker als je met hydroponics werkt.

Voordelen van steenwol bij wietkweek

Steenwol heeft enorm veel voordelen voor wietkwekers. Zo is het op zichzelf geen voedingsbodem voor ziekteverwekkers, en kun je er goed zaden in kiemen. Bovendien watert het goed af.

Nadelen van steenwol bij wietkweek

Maar net zoals andere groeimedia, heeft ook steenwol de nodige nadelen.

Hoe gebruik je steenwol bij wietkweek?

Nu je alles weet over blokken steenwol, inclusief de voordelen en nadelen ervan, wil je vast weten hoe je het bij het kweken van wiet kunt gebruiken!

Stabiliseer de pH-waarde en voed je steenwol

Voordat je zaden in de steenwol stopt, moet je de pH-waarde van de blokken eerst aanpassen, zodat ze minder alkalisch zijn. Hierbij kun je ook extra voedingsstoffen toevoegen, zodat je zaailingen een zo goed mogelijke start krijgen.

Voor deze belangrijke stap heb je het volgende nodig:

• pH-down product
• pH tester
• Biologische voedingsstoffen
  
• Rhizobacter (optioneel)
• Mycorrhizale schimmels (optioneel)

Stappen:

1. Vul een ondiepe schaal met water en test de pH. Voeg je pH-down product toe totdat de meter een zuurgraad van 5,5 aangeeft.

2. Dompel de blokken steenwol in het water en laat ze daar 24 uur in staan. Na een tijdje zorgt de zuurgraad van de blokken ervoor dat de pH van het water toeneemt. Controleer de zuurgraad om het uur. Doe er indien nodig opnieuw wat van je pH-down product bij om de waarde van 5,5 te behouden.

3. Na 24 uur vul je een andere schaal met 1 liter water. Doe er je biologische voedingsoplossing, schimmels en bacteriën bij volgens de aanwijzingen op de verpakking. Leg de blokken hier twee uur in.

4. Nu je blokken de juiste pH-waarde hebben, boordevol voedingsstoffen zitten en nuttige bacteriën en schimmels bevatten, heb je alle randvoorwaarden voor een gezonde groei gecreëerd. Nu kun je gaan zaaien.

• Het kiemen

Met steenwol is het ontkiemen van wietzaden supermakkelijk. Bovendien werkt het ook heel goed voor kwekers die liever stekjes gebruiken.

Stekjes (hydrocultuur)

Kwekers die met een hydrocultuur werken, beginnen vaak met stekjes om het kweekproces te versnellen. Maar telers die grond gebruiken, hanteren deze methode soms ook. Gelukkig wortelen stekjes heel snel in blokken steenwol. Met onderstaande techniek zorg je voor een superstart!

1. Neem een stekje: volg de correcte procedure voor het nemen van een stekje van een moederplant.
   
   
2. Geef je stekje de juiste zorg: dompel het snijvlak van het stekje in rooting gel, zodat het met wortelhormonen, voedingsstoffen en spoorelementen in aanraking komt.

3. Zet je stekjes in de steenwol: maak met een satéstokje of iets dergelijks een gaatje in de steenwol, groot genoeg voor een stekje. Positioneer het steeltje in het gat en duw het stekje voorzichtig aan.

4. Water, licht en vocht: zet je stekjes in een bak en dek het af met plastic folie om ze vochtig te houden. Houd met een sproeifles de onderkant van de bak vochtig. Hang hoogwaardige ledlampen boven de bak en zet die steeds 18 uur aan en dan weer 6 uur uit.

Zaden (grond)

Kwekers die in grond kweken, kiezen vaak voor zaden. Volg onderstaande stappen om effectief te kweken, of je nu met aarde of in een hydrocultuur kweekt.

1. Zaaien: maak met een satéstokje een kleine gaatje in het midden van elk vochtig blokje. Leg in elk gat een zaadje en gebruik het stokje om het voorzichtig in het midden te krijgen.
2. Zorg voor genoeg vocht: zaailingen ontkiemen sneller en beter in een omgeving met een hoge relatieve luchtvochtigheid. Als je een mini-kas hebt, zet de blokken steenwol dan in bakken erin. Je kunt ook kiezen voor een relatief diepe schaal, waar je vershoudfolie overeen doet. Plaats de steenwolblokjes in de schaal en dek deze af met de folie, zodat het vocht niet weg kan als het uit de blokken verdampt. Vergeet niet om kleine gaatjes in de vershoudfolie te prikken voor ventilatie.
3. Zorg voor goede lampen: installeer een hoogwaardige led-groeilamp boven je mini-kas of ongeveer 10cm boven de schaal. Doe de lampen een dag na het begin van het ontkiemingsproces aan. Zo weten je zaailingen waar het oppervlak is en voorkom je dat ze slungelig worden. Stel je timer in op 16 uur licht aan en 8 licht uur uit om fotoperiode zaailingen aan de vegetatieve cyclus te laten wennen.
4. Heb geduld: de ontkieming duurt twee dagen tot een week, afhankelijk van de genen en andere factoren. Houd je zaden goed in de gaten, maar heb ook wat geduld met ze.

• Vegetatieve stadium

Wanneer de zaailingen hun eerste set echte bladeren hebben ontwikkeld, begint de vegetatieve fase. Als het goed is, beginnen de wortels nu uit de steenwol te steken. Dat betekent dat ze toe zijn aan een groter huis!

Hydroponics

Als je zaailingen/stekjes uit de blokken steenwol zijn gegroeid, moet je ze naar je hydrocultuuropstelling verplaatsen. Voordat we gaan uitleggen hoe dat werkt, eerst iets over de beste hydrosystemen voor het gebruik van Rockwool:

• Druppelirrigatie: dit is een van de populairste soorten van hydrocultuur en een simpel systeem waarbij je met geleidelijke irrigatie werkt om water te besparen. Een oplossing met voedingsstoffen druppelt hierbij vanuit een reservoir in afzonderlijke bakken, zodat elke plant voldoende voeding en vocht krijgt.
• Diepwatercultuur: bij DWC-systemen hangen de wortels van de planten voortdurend in een voedingsoplossing. Dankzij een luchtsteen in de tank wordt ervoor gezorgd dat de wortels genoeg zuurstof krijgen.
• Nutriënt filmtechniek: bij NFT stroomt er steeds een stroompje voedingsoplossing over het wortelsysteem van de plant. Via een pomp stroomt de oplossing uit het reservoir, gaat het langs de wortels in een afzonderlijke leiding en vervolgens weer terug naar het reservoir.

Als je een systeem hebt gekozen, volg dan onderstaande stappen om de vegetatieve fase te beginnen:

1. Zorg voor netpotten: plaats de steenwolblokjes met de stekjes in hydroponische netpotten. Deze potten zorgen dat je plantjes genoeg ondersteuning hebben en tegelijkertijd kunnen de wortels via de gaten bij het water in de tank eronder komen.
2. Voeg kleikorrels toe: leg kleikorrels om en op je blokken steenwol. Deze houden licht tegen en voorkomen algenvorming. Ook zorgen ze voor een goede beluchting.
3. Zet je systeem aan: zet de pompen aan, doe de hydrovoeding in het reservoir en laat je systeem draaien.
4. Doe het licht aan: hang je lamp boven het bladerdak en hang deze steeds hoger op naarmate de plant zich ontwikkelt. Tijdens de vegetatieve fase moet je een lichtcyclus van minimaal 18 uur licht aan en 6 uur licht uit aanhouden.

Aarde

Als je in aarde kweekt, kun je de blokken steenwol rechtstreeks in je nieuwe groeimedium zetten. Je kunt de plantjes daarbij in plastic of textiele potten zetten, in een kas of polytunnel of direct in de tuin planten.

Er zijn ook kwekers die hun planten tijdens de groei steeds verpotten. Maar om het simpel te houden, adviseren wij om ze te verplanten naar een textiele pot, waarin ze tot aan de oogst kunnen blijven staan. Daardoor voorkom je dat ze te veel stress krijgen door het verpotten en blijven ze goed groeien.

Volg onderstaande stappen als je je planten in aarde gaat zetten:

1. Maak de potgrond klaar: meng hoogwaardige grond (of je eigen compost) met biologische voedingsstoffen, mycorrhizale schimmels en Rhizobacter.
2. Vul de potten: doe de verrijkte potgrond in de potten. Duw de grond goed aan en giet er daarna water bij.
3. Verplanten: maak een gat in het midden van het groeimedium dat groot genoeg is voor het blok steenwol en het uiteinde van de stengel, en zet je plant erin.
4. Vul de grond aan en geef water: vul de aarde aan en bedek de steenwol. Geef je plant water, zodat ze zich sneller thuisvoelt en verder kan wortelen.
5. Verlichting: als je binnen kweekt, zorg dan tijdens de hele vegetatieve fase voor een lichtcyclus van minimaal 18 uur licht aan en 6 uur licht uit.
6. Voeding: geef je planten voedingsstoffen met veel stikstof en doe dat elke keer als je water geeft.
7. Bewateren: om te voorkomen dat je planten teveel water krijgen, moet je pas bewateren als de bovenste 2–3 centimeters van de grond helemaal zijn uitgedroogd.

• Bloei

De bloei is voor kweken in grond en telen in een hydrocultuur vrijwel hetzelfde. Houd rekening met onderstaande factoren: 

• Snoeien

Snoei je plant ten minste nog één keer voordat ze gaat bloeien. Hierdoor kan het licht beter doordringen in het bladerdak, waardoor alle toppen goed tot ontwikkeling kunnen komen.

• Verlichting

Als je een fotoperiode plant kweekt, moet je de lichtcyclus aanpassen naar 12 uur licht aan en 12 uur licht uit om haar in bloei te brengen. Als je buiten kweekt, doet de natuur dat voor je. De lichtcyclus van een autoflower hoef je niet aan te passen, dus hierbij kun je gewoon 18 uur de lichten aanzetten en vervolgens weer 6 uur uitdoen. Tenminste, als je binnen kweekt.

• Voedingsstoffen

Wietplanten hebben tijdens de bloei een andere voedingsbehoefte dan tijdens de voorgaande fasen. Als je een hydrocultuuropstelling hebt, maak dan het voedingsreservoir schoon en vul het met een speciale bloei-oplossing. Kweek je in grond, dan moet je je planten water geven met bloeivoeding, zodat ze grote, gezonde toppen kunnen ontwikkelen.

• Spoelen

Spoel de planten in de grond of in je hydrocultuur een week voor de oogst. Beperk de hoeveelheid voedingsstoffen en geef alleen water om overtollige zouten weg te spoelen en te zorgen dat de wietplanten de laatste reserves opmaken. Daardoor zullen de toppen lekkerder en zachter smaken.

• Haal de steenwol er weer uit

Na de oogst kun je de steenwol er weer uit halen. Als je de blokken wilt hergebruiken, dompel ze dan onder in kokend water en maak ze goed schoon. Zo niet, scheur ze dan in zo klein mogelijke stukjes en gooi ze op de composthoop.

Top tips als je steenwol wilt gebruiken

Tot slot geven we je nog wat goede tips voor het kweken van wiet in steenwol:

1. Geef niet teveel water

Pas op dat je je blokken steenwol tijdens de zaailingfase niet teveel water geeft. De blokjes wateren snel af en veel kwekers denken dan dat ze te weinig vocht vasthouden. Maar de binnenkant van de blokken steenwol is vochtig genoeg en houdt je zaailingen blij zonder ze te verstikken.

2. Knijp niet in de steenwol

Er zijn kwekers die in hun steenwol knijpen om overtollig water te verwijderen, alsof het een spons is. Doe dat niet! De blokjes kunnen prima zelf afwateren en als je erin knijpt, kan dat de steenwol en het wortelsysteem van je zaailingen beschadigen.

3. Geef ze voldoende ruimte

Zet je blokken steenwol niet te dicht op elkaar als je zaailingen opkweekt. Het materiaal watert goed af en zorgt voor voldoende beluchting, maar die voordelen gaan verloren als je de blokjes te dicht op elkaar zet.

Moet je bij het kweken van wiet steenwol gebruiken?

Zoals je ziet, heeft wiet kweken in steenwol heel wat voordelen; van een betere beluchting tot het voorkomen van ziekteverwekkers. Maar als je een milieubewuste kweker bent, dan wil je er misschien nog eens extra over nadenken. De blokken zijn immers niet duurzaam gemaakt.

Als je toch besluit om te gaan kweken met steenwol, dan is het een goed idee om meteen ook een composthoop aan te leggen. Daarmee kun je uitstekende aarde creëren, en zorg je dat de steenwol niet op de vuilnisbelt belandt. Een win-winsituatie dus!