Wiet en gezonde botten: is cannabis effectief?

De moleculen uit de wietplant hebben invloed op bijna elk onderdeel van het menselijk lichaam, ook op je botten. Dat komt doordat ze samenwerken met een netwerk dat in ons hele lichaam zit; het zogeheten 'endocannabinoïdesysteem' (ECS).Het onderzoek op dit terrein is nog pril, maar door studies met cellen en dieren komen we steeds meer te weten over de manier waarop wiet aan gezonde botten kan bijdragen. Hieronder bespreken we waarom gezonde botten zo belangrijk zijn, hoe je zorgt dat ze gezond blijven en of bepaalde aandoeningen in de toekomst ook met wiet behandeld zouden kunnen worden.

Waarom zijn gezonde botten belangrijk?

Allereerst, omdat je zonder botten als een plumpudding in elkaar zou zakken! Dat klinkt misschien aantrekkelijk als je een relaxte instelling hebt, maar zonder skelet krijg je echt niet veel gedaan. Botten geven het lichaam structuur en zijn de constructie waaraan onze skeletspieren groeien en vastzitten. De meeste spieren kruisen minstens één gewricht en je kunt je gewrichten door de samentrekking van spieren bewegen.

Structuur en beweging zijn ontzettend belangrijk voor de overlevingskansen van een organisme. Zonder dit was de mensheid in de afgelopen 300.000 jaar niet erg ver gekomen. Maar botten zijn veel meer dan een structuur die ons lichaam bij elkaar houdt. Ze beschermen ons namelijk ook, maken cruciale cellen aan en regelen de opslag van belangrijke voedingsstoffen. Dit zijn de belangrijkste taken van je botten:

Hoe blijven botten gezond?

Voeding en beweging, zo simpel is het. Voeding voorziet in fundamentele bouwstenen en beweging zorgt voor fysieke stimulatie, wat bijdraagt aan de botopbouw.

Bot is dynamisch weefsel dat uit meerdere celsoorten bestaat. Osteoblasten hebben de taak om nieuw bot aan te maken, en osteoclasten breken oud botweefsel af. Goede voeding en de juiste lichaamsbeweging zorgen voor balans tussen deze cellen. Als je bijvoorbeeld te weinig beweegt, maakt je lichaam extra osteoclasten aan, waardoor de dichtheid van je botten afneemt. Dat kan leiden tot aandoeningen als osteoporose, waarbij botten brozer worden en je meer risico op botbreuken loopt.

Om ervoor te zorgen dat je skelet en je botten sterk en gezond blijven, is het belangrijk dat je de volgende tips ter harte neemt:

• Training: lichaamsbeweging is, zoals aangestipt, superbelangrijk voor gezonde botten. Elke keer dat je gewichten heft, krijgt je lichaam de opdracht om de botdichtheid op niveau te houden of te verbeteren om de fysieke stress van het sporten aan te kunnen. Dit principe kennen we als de wet van Wolff; het houdt in dat botten zich aanpassen aan stress en aan wat er van ze wordt gevraagd.
• Eet genoeg proteïnen: veel mensen denken dat botten uit een solide massa calcium bestaan. Maar het skelet bestaat voor ongeveer 50% uit proteïnen, meestal in de vorm van collageen. In tegenstelling tot spieren en bindweefsel, zijn botten zo stevig doordat de structuur veel mineralen bevat. Als je te weinig proteïnen binnenkrijgt via je voeding, neem je minder calcium op en dat heeft invloed op je botstructuur.
• Eet voedsel met veel calcium: calcium helpt om sterke botten te krijgen en zorgt voor een stevige structuur. Voorbeelden van voeding met veel calcium: zaden, kaas, yoghurt, vis, bonen en linzen.
• Zorg dat je voldoende vitamine D binnenkrijgt: vitamine D speelt een sleutelrol bij gezonde botten en helpt je lichaam om calcium op te nemen. Je lichaam maakt vitamine D aan door blootstelling aan zonlicht en via voeding, zoals paddenstoelen, vette vis en kaas.

Wiet en gezonde botten: wat blijkt uit onderzoek?

Met de hierboven genoemde tips kunnen de meeste mensen hun botten stevig en gezond houden. Maar soms lukt het gewoon niet om te sporten of goede voeding te eten of kiezen mensen daar bewust voor. Na verloop van tijd kan dit klachten aan spieren en botten veroorzaken. En niet alleen oude mensen krijgen ermee te maken!

Ook gezonde, sportieve mensen kunnen gewrichtsproblemen krijgen door slijtage, hormonale veranderingen en andere factoren die bij ouder worden horen. Stuk voor stuk kunnen deze dingen de dichtheid van je botten en de werking van je gewrichten beïnvloeden. Gelukkig doen wetenschappers continu onderzoek naar nieuwe manieren om je botten gezond te houden, bijvoorbeeld als je last krijgt van bepaalde aandoeningen. Veel onderzoekers richten zich daarbij op wiet.

• Het ECS en gezonde botten

Om het effect van wiet op je botten te kunnen begrijpen, moet je eerst iets weten over het endocannabinoïdesysteem. Dit netwerk in je lichaam bestaat uit signalerende moleculen (endocannabinoïden), receptoren en enzymen die endocannabinoïden afbreken en opbouwen. ECS-receptoren bevinden zich op verschillende celsoorten overal in je lichaam; onder andere op immuuncellen, huidcellen, spiercellen en botcellen.

Het ECS heeft een regulerende rol in je lichaam en zorgt ervoor dat alles in balans blijft — we noemen die balans 'homeostase'. Via dit mechanisme helpt het bij de regulering van je stemming, eetlust, stofwisseling en botopbouw. Nu onderzoekers steeds meer te weten komen over dit systeem, wordt de lijst van ECS-receptoren ook steeds langer. De drie belangrijkste receptoren voor gezonde botten zijn cannabinoïdereceptor 1 (CB1), cannabinoïdereceptor 2 (CB2) en transient receptor potential vanilloid 1 (TRPV1).

Deze belangrijke receptoren vind je ook op osteoblasten en osteoclasten, de botcellen die de botmassa reguleren. Interessant genoeg ontdekten wetenschappers eerst diverse cannabinoïden en pas daarna het ECS. De twee eerstgenoemde receptoren van hierboven heten zo, omdat cannabinoïden zich eraan binden en zo de werking ervan veranderen. Dat betekent ook dat bepaalde stofjes uit wiet zich kunnen binden aan deze receptoren, die weer invloed hebben op je botten.

Maar niet alle cannabinoïdereceptoren zorgen voor stevige botten. In feite kan het ECS zowel de op- als afbouw van botweefsel bevorderen. Specifiek betekent dit, dat activatie van CB2 de activiteit van osteoblasten (de cellen die nieuw botweefsel produceren) stimuleert en dat de activatie van CB1 en TRPV1 de activiteit van osteoclasten (de cellen die botweefsel afbreken) juist stimuleren.

Wetenschappers doen momenteel onderzoek naar de rol van CB2-agonisten (moleculen die binden aan de CB2-receptor) bij de botopbouw. In diverse onderzoeken is daarbij al een link gelegd tussen bepaalde bot- en gewrichtsklachten en veranderingen in het ECS. Daarover lees je hieronder meer.

• Wiet en osteoporose

Osteoporose verwijst naar een verminderde dichtheid van de botten. Deze aandoening kan meerdere oorzaken hebben, zoals veroudering, roken, bepaalde medicatie, te weinig lichaamsbeweging en hormonale veranderingen als gevolg van de menopauze. Omdat het ECS helpt bij het aansturen van de botopbouw, denken onderzoekers dat het ook een rol bij de behandeling van deze aandoening kan spelen.

Weet je nog dat we zeiden dat activatie van de CB2-receptor zorgt voor een toename van de botdichtheid? Dat betekent dat cannabinoïden die zich specifiek op deze receptor richten, mogelijk soelaas bieden bij osteoporose. Maar het wordt wat ingewikkelder als we naar de precieze cannabinoïden en hun werking kijken.

Onze twee belangrijkste endocannabinoïden (anandamide en 2-AG) richten zich allebei op zowel de CB1- als de CB2-receptor. Maar anandamide bindt ook aan TRPV1, een receptor die met botafname verband houdt.

THC en CBD krijgen vaak de meeste aandacht als we het over therapeutische wiet hebben. THC bindt aan zowel CB1 als CB2, terwijl CBD bindt aan TRPV1 en zorgt voor een toename van het gehalte anandamide in het lichaam. Al deze moleculen hebben een complex effect dat zowel een positieve als negatieve uitwerking op osteoporose kan hebben.

Maar een andere stof werkt mogelijk ook gunstig; de terpeen en cannabinoïde bèta-caryofylleen bindt namelijk direct aan de CB2-receptor, zonder daarbij CB1 en TRPV1 te activeren. Daarom onderzoeken wetenschappers momenteel of dit de activiteit van osteoblasten^[1] en de botopbouw kan bevorderen.

• Wiet en reumatische artritis

Reumatische artritis is een auto-immuunziekte die de gewrichten, de plek waar twee botten samenkomen, aantast. Hierbij ontstaan klachten als zwelling, roodheid en verminderde bewegelijkheid, doordat het immuunsysteem ten onrechte denkt dat bepaald lichaamsweefsel een bedreiging vormt. Zo ontstaat een constante tegenaanval die de gewrichten beschadigt. Dat zorgt uiteindelijk voor bot-erosie en de misvorming van gewrichten.

Onderzoekers bekijken ook of reumatische artritis mogelijk via de ECS-receptoren behandeld kan worden. Dit systeem speelt namelijk ook een belangrijke rol bij de lichaamsprocessen die deze aandoening veroorzaken. Mogelijk kunnen componenten van het ECS gewrichtsontstekingen^[2] en de vernietiging van kraakbeen verminderen.

Om te begrijpen in hoeverre het ECS een rol kan spelen bij de behandeling van reumatische artritis, moeten we ook even iets over fibroblastachtige synoviocyten (FLS) uitleggen. Deze cellen zijn grotendeels verantwoordelijk voor de aandoening. Ze zijn in feite de ‘motor’ van de gewrichtsschade en produceren ontstekingseiwitten die deze schade verergeren. Het interessante is dat patiënten met reumatische artritis meer CB2-expressie op FLS-cellen vertonen.

Onderzoekers hebben ook ontdekt dat door activatie van deze receptor minder schadelijke eiwitten worden geproduceerd. Momenteel doet men onderzoek naar cannabinoïden die affiniteit hebben met deze receptor. Italiaanse onderzoekers hebben bijvoorbeeld getest of bèta-caryofylleen mogelijk gewrichtsschade kan beperken^[3] via CB2-receptoren en PPAR (andere ECS-receptoren).

• Wiet en botbreuken

Omdat het ECS de botopbouw reguleert, speelt het ook een belangrijke rol bij de genezing van botbreuken. Als botbreuken sneller genezen, kunnen atleten sneller weer sporten en oudere mensen sneller herstellen als ze bijvoorbeeld zijn gevallen en iets hebben gebroken.

Er is nog veel onderzoek nodig op dit terrein, maar onderzoekers bekijken momenteel of CBD wellicht bij het herstel van botbreuken uitkomst kan bieden. Deze non-psychotrope cannabinoïde bindt niet echt aan CB2, maar men wil bepalen of het misschien via andere wegen het herstel van collageen kan versnellen. Wetenschappers onderzoeken daarbij in hoeverre CBD de genexpressie kan stimuleren die zorgt dat het lichaam uiteindelijk het gewenste collageen aanmaakt.

Verschil tussen THC en CBD op het gebied van gezonde botten

Hoogwaardig onderzoek met menselijke proefpersonen is noodzakelijk om een duidelijke conclusie te kunnen trekken. Maar tot dusver lijken CBD en bèta-caryofylleen in deze context de twee veelbelovendste cannabinoïden. In lopend onderzoek worden mengsels van CBD en THC, evenals CBD alleen, op cellulaire modellen van fractuurgenezing^[4] getest.

De toekomst van wiet op het gebied van gezonde botten

We achten de kans groot dat wiet in de toekomst een rol bij het behoud van gezonde botten zal gaan spelen. Doordat het ECS belangrijk is voor het behoud van botweefsel, bestaat de kans dat cannabinoïden dit universele regulerende systeem daarbij zouden kunnen ondersteunen. In de komende jaren worden er hopelijk ook proeven met mensen gedaan om te ontdekken in hoeverre diverse stofjes uit wiet de structuur en gezondheid van onze botten kunnen beïnvloeden.