Nuttige Toepassingen Voor Het Cannabis Terpeen: Pineen

Zelfs als je nog nooit van dit terpeen hebt gehoord, zal de geur je wel bekend voorkomen! De volgende keer dat je door een naaldbos wandelt, kun je pineen bedanken voor het aangename aroma dat je ruikt. Maar pineen is ook een van de meest dominante terpenen in de toppen van wietplanten. Lees meer over de chemie van deze stof, de effecten ervan en het laatste onderzoek naar deze veelbelovende molecule.

Maak kennis met pineen: een verfrissende terpeen uit het bos

Pineen is een van de 30.000 terpenen die in de natuur voorkomen en een van de ongeveer 150 die aanwezig zijn in wietplanten. Deze stoffen zijn niet direct betrokken bij de groei en voortplanting, maar beschermen planten tegen ongedierte, ziektes en omgevingsstress. In het geval van cannabis worden ze aangemaakt in de trichomen, de harsproducerende klieren die ook cannabinoïden als THC en CBD maken.

Pineen is een zogeheten monoterpeen; een kleine en vluchtige stof die is opgebouwd uit twee isopreeneenheden, de bouwstenen van terpenen. Pineen bestaat in twee verschillende isomeren: alfa-pineen en bèta-pineen. Deze moleculen zitten trouwens niet alleen in wietplanten, maar ook in dennenbomen, rozemarijn, dille, basilicum, eucalyptus en salie. Zoals vermeld, is pineen verantwoordelijk voor de typische geur die je ervaart wanneer je in een naaldbos bent.

Pineen, bosbaden en wiet

Bij bosbaden, in Japan ook wel bekend als 'shinrin-yoku', gaat het erom dat je tijd in een bosrijke omgeving doorbrengt. Onderzoek laat zien dat hier een hoop gezondheidsvoordelen^[1] aan kleven, waaronder een verbeterde slaap, stemming en immuunfunctie. Verschillende aspecten dragen bij aan de voordelen van bosbaden, inclusief terpenen als pineen in de lucht. Een wandeling door een bos vol dennenbomen kun je zien als een vorm van aromatherapie; het kan je opbeuren en je fysiologie beïnvloeden. Bij het roken of vapen van verschillende soorten wiet inhaleer je ook pineen. Oftewel: een andere goede manier om de effecten ervan te ervaren.

Een synergistisch, cannabimimetisch terpeen

De bestanddelen van wiet werken niet op zichzelf, maar beïnvloeden elkaar via het entourage effect. Wetenschappers zijn er nog maar pas achter dat sommige terpenen uit wiet, waaronder pineen, impact kunnen hebben op de receptoren van het endocannabinoïdesysteem (ECS). Via deze cannabimimetische werking (die het effect van wiet nabootst), is pineen in staat om de CB1 receptor te activeren^[1]. Dit is dezelfde locatie die verantwoordelijk is voor de psychoactieve effecten van THC. Onderzoekers weten nog niet precies wat deze vondst betekent, maar denken dat pineen mogelijk synergistisch samenwerkt met andere stoffen uit cannabis, waaronder THC en CBD. Dit kan het effect van elke soort beïnvloeden.

Het aroma en de smaak van pineen

De twee isomeren van pineen hebben verschillende, maar wel vergelijkbare aroma's en smaken. Alfa-pineen heeft een meer aards en zoet aroma, wat doet denken aan dennennaalden en de rijke geur die in een naaldbos hangt. De smaak van alfa-pineen kenmerkt zich door een zoetheid die gepaard gaat met vleugjes rozemarijn. En hoe zit het met bèta-pineen? Dit isomeer heeft een scherper aroma en een smaak van hout en specerijen, met hints van dille, peper en basilicum.

De effecten die geassocieerd worden met pineen in wiet

De aanwezigheid van α-pineen en β-pineen heeft invloed op de effecten van bepaalde wietsoorten. Gebruikers melden dat cannabis strains met hoge concentraties pineen een helder, scherp effect opwekken. Daarom worden soorten met veel pineen over het algemeen niet geassocieerd met de sterke aantasting van het geheugen die wel bij veel andere strains optreedt. Door het mentaal heldere effect zijn pineenrijke soorten ideaal om overdag te gebruiken, maar ook op andere momenten waarop je productief wilt blijven.

Pineen: wat zegt de wetenschap?

Wetenschappers hebben enorme sprongen gemaakt bij het onderzoek naar de cannabisplant en alle stoffen die deze bevat. Maar ondanks alle ontwikkelingen, wordt onderzoek vaak nog aan banden gelegd. Daarom weten we nog niet alles over de werking van terpenen in het lichaam. Wel zijn er een aantal cel- en dierstudies die indicaties geven van wat toekomstige bevindingen kunnen onthullen. Houd er echter rekening mee dat deze studies niet direct iets zeggen over de werking van pineen in mensen. Lees hieronder over enkele van meest interessante onderzoeken naar dit terpeen.

• Pineen en ontsteking

Ontsteking is betrokken bij allerlei chronische ziektes die tegenwoordig veel voorkomen. Wetenschappers zijn druk bezig om manieren te vinden die bij dit proces kunnen helpen, waarbij sommigen zich hebben gewend tot pineen. Zo omschrijven wetenschappers aan de Universiteit van Wollongong in Australië pineen als een terpeen met mogelijke toepassingen voor de hersengezondheid. Uit hun bevindingen bij muizen bleek dat pineen in staat is pro-inflammatoire markers te onderdrukken^[3].

• Pineen en cognitie

Cannabisonderzoeker Ethan Russo beschrijft in zijn paper^[4] 'Cannabis Pharmacology: The Usual Suspects and a Few Promising Leads' de mogelijke voordelen van alfa-pineen op het vlak van geheugen en cognitie. Russo stelt dat α-pineen het vermogen heeft om het enzym acetylcholinesterase te remmen. Dit ervoor dat tijdelijk geheugenverlies, een typisch kenmerk van het gebruik van THC-rijke wiet, afneemt of zelfs verdwijnt.

• Pineen en neuroprotectie

De impact van alfa-pineen strekt zich zelfs uit tot neuroprotectieve effecten. Onderzoekers hebben de molecule in verschillende diermodellen van neurologische ziektes getest. Hun bevindingen^[5] laten zien dat pineen in staat is om de gedragsmatige neurologische scores te verbeteren via anti-inflammatoire en antioxidante mechanismen.

• Pineen en microben

Niet alle microben zijn slecht. Om optimaal gezond te blijven, zijn we afhankelijk van talloze nuttige bacteriën. Toch zijn er ook bepaalde bacteriën, schimmels en virussen die nare infecties kunnen veroorzaken. Wetenschappers van het Department of Environment and Forest Resources in Korea schreven een uitgebreide review over de antimicrobiële eigenschappen van pineen. De paper presenteert bewijs van de schimmelwerende en antibacteriële activiteit op ziekteverwekkers zoals Candida en Helicobacter pylori.

Hoewel antibiotica goed werken tegen veel bacteriële infecties, vormt antibioticaresistentie een groot gevaar voor de wereldwijde volksgezondheid. Om daar wat aan te doen, wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar natuurlijke stoffen die mogelijk kunnen helpen. Het tijdschrift PLOS ONE publiceerde hierover een **onderzoek. De wetenschappers testten alfa-pineen tegen een vorm van Campylobacter. De terpeen bleek op verschillende manieren in staat om antibioticaresistentie te moduleren, onder meer door celmembranen te beschadigen.

• Pineen en epilepsie

Op basis van proefdiermodellen lijkt pineen ook veelbelovend te zijn bij epilepsie. Een onderzoeksteam van de Shahid Bahonar Universiteit van Kerman diende Ducrosia anethifolia etherische olie toe aan ratten. Het hoofdbestanddeel hiervan is alfa-pineen. Uit dit onderzoek bleek dat de terpeen zowel anticonvulsieve als antioxidante effecten vertoont tegen geïnduceerde epileptische aanvallen.

• Pineen en diabetes

Verder zijn er aanwijzingen dat pineen wellicht enkele effecten van insuline kan nabootsen, een suikerhormoon dat gebruikt wordt om complicaties van diabetes tegen te gaan. Een studie^[6] uit 2024, gepubliceerd in het International Journal of Molecular Science, suggereert dat de terpeen de effecten van insuline imiteert door de expressie van de glucose transporter 4 (GLUT4) te beïnvloeden. Daarmee heeft het een impact op de opname van glucose in skeletspieren.

Meer recentelijk, namelijk in 2024^[7], publiceerde het Iranian Journal of Basic Medical Sciences nog een onderzoek. Hier werd alfa-pineen getest in een celmodel van hyperglykemie; een metabole ziekte die gerelateerd is aan diabetes en resulteert in oxidatieve stress en ontsteking. De onderzoekers ontdekten dat alfa-pineen beschermende effecten had tegen aandoeningen die samenhangen met een te hoge bloedsuikerspiegel.

• Pineen en zenuwpijn

Naar schatting leeft ongeveer 8% van de Europese bevolking met neuropathische pijn en sommige berekeningen gaan uit van maar liefst 20%^[8]. Artsen schrijven verschillende medicijnen voor om de brandende en stekende pijn te behandelen. Maar inmiddels richten wetenschappers hun aandacht ook op pineen als potentiële oplossing. Een studie^[9], in 2024 gepubliceerd in het vakblad Pain, laat zien welke impact verschillende terpenen uit cannabis hadden op een muismodel van chronische neuropathische pijn, waaronder bèta-pineen. De conclusie was dat terpenen uit wiet in de toekomst wellicht zenuwpijn kunnen aanpakken. De mogelijke verklaring hiervoor was dat de stoffen zich richten op de adenosine A2A receptor.

• Pineen en tumoren

Bij normale biologische omstandigheden ondergaan cellen een gecontroleerde celdood wanneer ze ziek, oud of beschadigd zijn. Dit proces heet apoptose en draagt bij aan de algehele gezondheid van een organisme. In het geval van kanker worden zieke cellen echter resistent voor apoptose, waardoor ze zich ongecontroleerd kunnen vermenigvuldigen. De beschikbare gegevens van celstudies laten zien dat alfa-pineen met succes apoptose^[10] kan opwekken in menselijke eierstokkankercellen.

Daarnaast verscheen in 2024 een onderzoeksartikel^[11] in Cancer Science waarin men de effecten van alfa-pineen op T-cel tumoren bestudeerde. Het onderzoeksteam diende terpenen toe aan verschillende tumor T-cellijnen en ontdekte dat dit in bepaalde gevallen de kanker kon remmen door apoptose te bevorderen.

Alfa-pineen vertoont in muismodellen ook antitumoreffecten. Wetenschappers aan het Shizuoka kankercentrum in Japan stelden in een experiment muizen bloot aan een aromatische omgeving verrijkt met dit terpeen. Ongelooflijk genoeg verminderde deze simpele toevoeging, die tot op zekere hoogte te vergelijken is met de werking van bosbaden, de grootte van tumoren met ongeveer 40%. Het team onderzocht biologische markers die in deze setting veranderden en zag een stijging in bepaalde componenten van het immuunsysteem, waaronder B-cellen.

• Pineen en oxidatieve stress

Oxidatieve stress speelt een belangrijke rol bij het ontstaan en verloop van veel chronische ziektes omdat het cellulaire schade en disfunctie veroorzaakt. In een studie^[12] uit 2024 werden de effecten van alfa-pineen in een ketamine-geïnduceerd model van schizofrenie bij muizen onderzocht. Met het beperken van oxidatieve schade, cognitieve problemen, en depressieve en angstige gedragingen, toonde het duidelijk neuroprotectieve eigenschappen, met name tegen oxidatieve stress.

• Pineen en depressie/angst

Het is niet ondenkbaar dat pineen in de toekomst ook op het gebied van mentale gezondheid voordelen kan bieden. Uit verschillende onderzoeken met knaagdieren^[13] komt naar voren dat zowel α-pineen als β-pineen antidepressieve en angstremmende eigenschappen vertonen. De onderliggende mechanismen hebben mogelijk betrekking op dopamine-, serotonine- en adrenaline-receptoren.

A-Pinene

Anti-inflammatoire
Bronchodilatator
Help het geheugen
Antibacterieel

Ook aanwezig in
dennennaalden

Linalool

Verdovingsmiddel
Anti-convulsief
Pijnstillend
Angstremmend

Ook aanwezig in
lavendel

Beta-CaryophYllene

Anti-inflammatoire
Pijstillend beschermt
celwanden in het
Spijsverteringskanaal

Ook aanwezig in 
zwarte peper

Myrcene

Draagt de kalmerende
werking van Indica's
Slaapmiddel
Spierverslapper

Ook aanwezig in 
hop

Limonene

Behandelt brandend
maagzuur
Angstremmend
Antdepressivum

Ook aanwezig in
citrusvruchten

A-Pinene

Anti-inflammatoire
Bronchodilatator
Helpt Het Geheugen
Antibacterieel

Also found in pine needles

Linalool

Verdovingsmiddel
Anti-convulsief
Pijnstillend
Angstremmend

Ook aanwezig in lavendel

Beta-Caryophillene

Anti-inflammatoire
Pijnstillend
Beschermt celwanden in het spijsverteringskanaal

Ook aanwezig in zwarte peper

Myrcene

Draagt bij aan de kalmerende werking van sterke Indica's
Slaapmiddel
Spierverslapper

Ook aanwezig in hop

Limonene

Behandelt brandendt maagzuur
Angstremmend
Antidepressivum

Ook aanwezig in citrusvruchten

Pineen: een frisse terpeen uit cannabis met veelbelovende kwaliteiten

Op basis van het beschikbare onderzoek lijken de potentiële toepassingen van alfa-pineen en beta-pineen aanzienlijk. Toch is er nog niet voldoende klinisch onderzoek gedaan om conclusies te trekken over de werkelijke impact van pineen op onze gezondheid. De ontwikkelingen in de wereld van cannabisonderzoek laten in elk geval duidelijk zien dat wietsoorten met veel pineen een uniek effect bieden. Terwijl we wachten op meer wetenschappelijke onderbouwing van deze werking, kun je natuurlijk alvast een aantal soorten met veel pineen telen om het zelf te ervaren!