Onderzoek naar wiet en CBD bij leverproblemen

Onderzoek heeft aangetoond dat er in een niet goed functionerende lever sprake is van een sterkere expressie van cannabinoïdereceptoren^[1] in vergelijking met een gezonde lever. Dit roept natuurlijk de vraag op: heeft wiet invloed op je lever? En zou je het kunnen gebruiken om aandoeningen te behandelen? Een lever met meer receptoren zal immers ontvankelijker zijn voor cannabinoïden.

Veel wetenschappers zijn nu op zoek naar antwoorden op deze vragen, en hieronder bespreken we enkele bevindingen.

Wat is de functie van de lever?

De lever is een fascinerend orgaan dat een vitale rol speelt bij je gezondheid. Een van de belangrijkste functies ervan is het filteren van stoffen: ze neemt de goede dingen van wat we binnenkrijgen op, en de rest voert ze uit je lichaam af.

De lever zit net onder je middenrif, voornamelijk aan de rechterkant van je lichaam. Ze heeft een grote rechterkwab en een kleinere linkerkwab. Deze zijn verbonden door bindweefsel, wat haar ook aan de buikwand verankert. Een volwassen lever weegt gemiddeld ongeveer 1,4kg. In een zakje onder de lever bevindt zich de galblaas, waar gal wordt opgeslagen. Gal wordt door de lever geproduceerd om vet af te breken.

De poortader is een van de belangrijkste onderdelen van de lever. Door dit bloedvat stroomt het bloed van je spijsverteringsorganen, met daarin alle goede en minder goede dingen. Het is de taak van je lever om dit te verwerken, het goede terug in je bloed te brengen en de rest weg te spoelen. Vitamine K in de lever wordt ook gebruikt om eiwitten aan te maken die bloedstolling veroorzaken als je gewond bent geraakt.

Stoffen waar je lever ook mee te maken heeft, en waar ze verrassend goed mee om kan gaan, zijn medicijnen.

• Wat zijn veelvoorkomende leverproblemen?

Over het algemeen is de lever verrassend sterk en kan ze best tegen een stootje, zelfs wanneer ze synthetische stoffen te verwerken krijgt. Toch kan je lever door verschillende stofjes en ziekten problemen krijgen, waarvan sommige zeer ernstig zijn.

De meest voorkomende leverproblemen zijn:

Zoals je kunt zien, zijn er veel dingen die fout kunnen gaan in de lever. De meeste problemen worden daarbij veroorzaakt door een ongezonde levensstijl, voornamelijk alcoholmisbruik en obesitas. De lever komt in contact met alles wat je binnenkrijgt, en kan daar dus ook de dupe van worden. Het is dan ook geen verrassing dat ze zoveel last heeft van overmatige inname van alcohol of ongezond voedsel.

De lever kan zichzelf wel herstellen, vooral van aandoeningen als leververvetting, mits het probleem niet te vergevorderd is. Ziektes als fibrose zijn minder omkeerbaar vanwege de opbouw van littekenweefsel. Elk van deze aandoeningen kan leiden tot leverfalen, wat dodelijk is als het niet wordt behandeld. Zodra de lever in dit stadium komt, is de enige oplossing een levertransplantatie.

Dit is dus een goed voorbeeld van voorkomen is beter dan genezen.

Beïnvloedt wiet de lever?

Er bestaat altijd een kans op een leveraandoening, of dat nu door je eigen keuzes komt of gewoon door pech. Hoe dan ook, het vinden van effectieve behandelingen is essentieel om weer beter te worden.

Vandaag bekijken we of wiet (en dan vooral cannabinoïden) in de toekomst een rol kan spelen bij het functioneren van de lever.

Onderzoek staat echter nog in de kinderschoenen en dus is het nog niet mogelijk om al conclusies te trekken. Wat we wel kunnen doen, is kijken naar wat er tot nu toe is onderzocht.

• Wiet en fibrose

Cannabinoïdereceptoren, met name CB1 en CB2, komen veel in het menselijk lichaam voor. Deze receptoren vormen samen met endocannabinoïden, enzymen en andere componenten het endocannabinoïdesysteem, afgekort 'ECS'.

Endocannabinoïden zijn cannabinoïden die door het menselijk lichaam worden aangemaakt. De twee meest voorkomende zijn 2-AG en anandamide. Deze moleculen binden zich aan cannabinoïdereceptoren om je lichaam naar behoren te laten functioneren. Dit is ook hoe wiet effect heeft: de cannabinoïden in de plant hebben een wisselwerking met het ECS en hebben, vergeleken met endocannabinoïden, vergelijkbare, maar toch ook verschillende effecten.

Gewoonlijk komen CB1- en CB2-receptoren weinig in de lever voor. Volgens eerder genoemd onderzoek lijken mensen met fibrose echter een veel hoger aantal hiervan te hebben dan mensen met een gezonde lever.

Gedacht wordt dat deze receptoren een rol spelen bij het ontstaan van littekenweefsel, een profibrogene rol^[2]. Maar het wordt nog ingewikkelder: Parfieniuk en Flisiak (2008) tonen aan dat de twee types receptoren tegengestelde rollen hebben. Het lijkt erop dat activering van de CB1-receptor onder meer profibrogene en pro-inflammatoire effecten heeft. Voor mensen met fibrose is dit niet goed.

Maar ze ontdekten ook dat activering van de CB2-receptor tegenovergestelde effecten heeft, en misschien interessant kan zijn bij de behandeling van fibrose. Het probleem is echter dat THC, de belangrijkste cannabinoïde in wiet, in de eerste plaats een agonist is van de CB1-receptor. En dat betekent dat het deze receptor 'activeert'.

In ander onderzoek, van Hezode et al. (2005)^[3], werd naar de effecten van het dagelijks roken van wiet op mensen met leverfibrose gekeken. Ze vonden hetzelfde; het bleek dat activering van de CB1-receptoren de ontwikkeling van fibrose versnelde. Er is echter niet alleen maar slecht nieuws. Onderzoek uit 2011^[4] heeft namelijk uitgewezen dat activering van CB2-receptoren celsterfte in kwaadaardige cellen kan veroorzaken. Hierdoor wordt littekenweefsel verminderd.

Wat deze onderzoeken laten zien, is dat het ECS, en de manipulatie ervan, een krachtig effect op fibrose kan hebben. Meer inzicht in deze relatie kan in de toekomst wellicht tot effectieve behandelingen leiden.

• Wiet en leververvetting

Onderzoek naar de mogelijke rol van wiet bij leververvetting is momenteel volop aan de gang en nogal tegenstrijdig.

Zo vonden Purohit, Rapaka en Shurtleff (2010)^[5] dat CB1-receptoren meer aanwezig waren in de lever van mensen met leververvetting. Ook bleek activering van CB1 de ontwikkeling van CB2-receptoren te veroorzaken. De wetenschappers concludeerden dat activering van beide typen receptoren een grotere ophoping van vet in de lever veroorzaakte. Dit was nog meer uitgesproken bij mensen die leververvetting als gevolg van hepatitis hadden.

Daarnaast onderzochten Berk et al. in 2021^[6] de invloed van de activering van endocannabinoïden op niet-alcoholische leververvetting. Het onderzoek leverde vergelijkbare resultaten op, wijzend op een vetophoping in de lever. Op basis hiervan concluderen ze dat inzicht in dit effect, en het dienovereenkomstig moduleren van de receptoren, potentiële behandelingsmogelijkheden voor leververvetting zou kunnen bieden. Het is echter onduidelijk of wiet hierbij een rol kan spelen.

• Wiet en hepatitis

Virale hepatitis kan een auto-immuunziekte van de lever veroorzaken. Hegde et al. (2008)^[7] onderzochten of modulatie van T-cellen met THC effect zou kunnen hebben op leverontstekingen veroorzaakt door hepatitis. Het is wel belangrijk op te merken dat dit onderzoek met muizen is uitgevoerd en daarom niet direct op mensen van toepassing is.

Een interessante bevinding was echter dat de natuurlijk voorkomende endocannabinoïde anandamide het cytokinegehalte leek te onderdrukken. Anandamide wordt normaal gesproken vrij snel afgebroken door FAAH, een enzym. Cannabidiol (CBD) kan dit enzym echter remmen, waardoor meer anandamide in het lichaam blijft.

Hepatitis kan moeilijk te behandelen zijn en de behandelingen zijn vaak erg belastend. Daarom is ook onderzocht of bepaalde ernstige bijwerkingen van behandelingen van hepatitis door wiet of cannabinoïden kunnen worden beïnvloed. Bij ernstige hepatitis C wordt soms chemotherapie gebruikt. De meest voorkomende klachten na deze behandeling zijn misselijkheid en anorexia. Met dit in gedachten hebben Costiniuk, Mills en Cooper (2008) onderzocht^[8] of oraal toegediende cannabis deze symptomen kan beïnvloeden.

• Wiet en alcoholisme

Alcohol is een van de belangrijkste oorzaken van leverziekte. Zelfs in relatief kleine hoeveelheden kan alcoholgebruik gedurende een langere periode leverschade veroorzaken. Niet alleen is onderzocht of wiet effect heeft op leveraandoeningen, maar ook of het mensen kan helpen stoppen met drinken, waardoor de lever zich kan herstellen.

Prud'homme, Cata en Jutras-Aswad (2015)^[9] onderzochten bijvoorbeeld of CBD een rol kan spelen bij verslavend gedrag, waarbij veertien onderzoeken werden beoordeeld; negen met dieren en vijf met mensen.

Turna et al. (2019)^[10] hebben ook tal van onderzoeken beoordeeld en vergelijkbare resultaten gevonden als Prud'homme et al. Maar, zoals bij veel van dit onderzoek, onderstreepten ze ook het belang van meer klinische studies met grote groepen mensen. Tot nu toe zijn veel onderzoeken met alleen dieren of cellen buiten het lichaam uitgevoerd.

Hoewel er nog geen conclusies kunnen worden getrokken uit deze bevindingen, vormen ze wel aanleiding voor diepgaander onderzoek naar wiet en alcoholisme.

Kan wiet de lever beschadigen?

Maar heeft wiet ook een negatieve invloed op je lever? Dit is een belangrijke vraag, of je nu wel of geen leverziekte hebt. En om deze vraag te beantwoorden, zullen we de effecten van THC en CBD afzonderlijk bespreken.

Heeft wiet een wisselwerking met medicijnen?

Ja. In het bijzonder CBD. Cytochroom P450 is een leverenzym dat verantwoordelijk is voor het afbreken van veel medicijnen en stoffen. Dus als je medicatie gebruikt, is het waarschijnlijk dat dit enzym het middel afbreekt.

Het probleem met CBD is dat het dit enzym (tijdelijk) kan deactiveren, wat betekent dat medicijnen langzamer worden afgebroken. Afhankelijk van je medicatie, kan dit leiden tot meer langdurige bijwerkingen, of zelfs leverschade.

Dus voordat je CBD naast medicijnen of andere middelen gaat gebruiken, moet je dit eerst met je huisarts bespreken, omdat de cannabinoïde in dat geval meer kwaad dan goed kan doen.

Hier zit echter ook een positieve kant aan. Deze remming van de afbraak van bepaalde medicijnen zou namelijk ook deuren kunnen openen naar het aanpassen van bestaande behandelingen. Zo bleek uit onderzoek uit 2016^[12] dat door CBD de dosering van andere middelen kon worden verlaagd, zonder de werkzaamheid te beïnvloeden. Aangenomen wordt dat dit, indien onder goede begeleiding, kan betekenen dat doses van geneesmiddelen kunnen worden verlaagd en er minder bijwerkingen optreden, zonder op de gewenste effecten in te moeten leveren.

Is wiet direct gerelateerd aan de leverfunctie?

Het is duidelijk dat mensen met een leverziekte eigenlijk geen wiet zouden moeten gebruiken. Maar of cannabinoïden over het algemeen 'goed' of 'slecht' zijn voor de lever, is nog altijd onduidelijk.

Wat wel duidelijk is, is dat er meer onderzoek nodig is om zowel het goede als het slechte te ontdekken. Ook als wiet echt schadelijk blijkt te zijn, geeft inzicht in de effecten ervan ons in ieder geval een beter beeld van de ziektes en mogelijke behandelingen.