Wiet en PMS: kan de plant bij de symptomen helpen?

Wiet wordt vaak als een wondermiddel gezien en voor veel verschillende doeleinden gebruikt. Toch is er nog veel onderzoek nodig om het volledige potentieel van deze bijzondere plant te ontleden. Wel gebruiken veel vrouwen wiet in de hoop het premenstrueel syndroom (PMS) ermee te verzachten. Lees hieronder meer over PMS en of cannabis de symptomen kan tegengaan.

Wat is het premenstrueel syndroom (PMS)?

Vrouwen die dit lezen, zijn meestal wel bekend met de symptomen van PMS. Deze maandelijkse verschijnselen komen tussen de eisprong en het begin van de menstruatie op, en eindigen meestal aan het begin van de menstruatie of in de dagen erna. Iedere vrouw ervaart PMS-symptomen weer anders. Sommige vrouwen hebben er nauwelijks last van, maar bijna 30% van de vrouwen^[1] in de vruchtbare leeftijd ervaart matige symptomen, en ongeveer 20% ernstige symptomen (in een zodanige mate dat het hun dagelijks leven verstoort).

De symptomen van PMS zijn zowel fysiek als psychisch. De hoofdklachten zijn onder meer:

Je ziet het: de vele symptomen van PMS lopen nogal uiteen en zijn zowel fysiek als psychisch. Maar wat zijn de onderliggende oorzaken dan? Onderzoekers zijn nog steeds op zoek naar de exacte oorsprong van PMS en waarom sommige vrouwen er meer last van hebben dan andere. Tot nu toe wijzen wetenschappers naar verschillende factoren, waaronder:

• Hormonale veranderingen: de snelle afname van hormonen tijdens de luteale fase (het stadium na de ovulatie) leidt waarschijnlijk tot psychische klachten, zoals angst en stemmingswisselingen.
• Neurochemische verschuivingen: hormonale veranderingen leiden ook tot een verschuiving in de neurochemie. Onderzoekers denken dat een lager dopamine- en serotonineniveau bij PMS een slecht humeur en slaapproblemen veroorzaken.
• Bestaande aandoeningen: vrouwen met een familiegeschiedenis van psychische aandoeningen hebben meer kans op ernstige PMS-symptomen. Dergelijke aandoeningen kunnen zijn: depressie, een bipolaire stoornis en postpartumdepressie.
• Levensstijlkeuzes: bepaalde levensstijlkeuzes, zoals roken, een hoge suikerinname en gebrek aan lichaamsbeweging, houden ook verband met een verhoogd risico op ernstige PMS-symptomen.

Zijn PMS en PMT hetzelfde?

Soms worden de symptomen die in de twee weken voor de menstruatie worden ervaren, als 'premenstruele spanning' (PMT) beschreven. Deze fysieke en psychologische veranderingen zijn inderdaad identiek aan die van PMS. De twee termen zijn dan ook synoniem en verwijzen naar exact hetzelfde fenomeen.

De link tussen wiet en PMS

Er zijn verschillende conventionele behandelingen om PMS te behandelen. Dit zijn onder meer hormoonmiddelen, gesprekstherapie, antidepressiva en voedingssupplementen. Aanpassingen in de levensstijl, zoals regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap, worden ook aanbevolen. Vrouwen die in landen wonen waar wiet gedoogd wordt of waar het legaal is, gebruiken echter ook wel cannabis om hun klachten te beheersen.

Een enquête^[2] uit 2015 van de Universiteit van British Columbia in Canada, vroeg bijvoorbeeld 192 vrouwen of ze weleens wiet hadden gebruikt om menstruatiepijn tegen te gaan. In totaal gaf 85% aan inderdaad cannabis voor dit doel te hebben geprobeerd, waarvan 90% een gunstig effect rapporteerde. De meeste van deze vrouwen consumeerden wiet door het te roken of door edibles te eten.

De relatie tussen wiet en PMS is echter niet slechts iets van de laatste jaren. In verschillende culturen was het heel normaal om met cannabis^[3] de natuurlijke menstruatie te bevorderen. Er wordt zelfs gezegd dat Koningin Victoria een cannabistinctuur gebruikte^[4] om symptomen van het premenstrueel syndroom aan te pakken.

Steeds meer vrouwen zijn dan ook benieuwd of wiet nu daadwerkelijk bij menstruatiekrampen helpt. Traditioneel gebruik en historische anekdotes zijn één ding, maar meestal baseren we onze gezondheidsbeslissingen op wetenschappelijk bewijs op basis van gecontroleerde tests met proefpersonen. Dit soort studies stellen natuurlijke producten op de proef en geven ons pas echt een idee van het daadwerkelijk effect. Helaas heeft de jarenlange controverse rondom cannabis het onderzoek echter ernstig vertraagd.

• De rol van het ECS

Om te kunnen begrijpen of cannabis een relevante invloed heeft op PMS-symptomen, moeten we bij het endocannabinoïdesysteem (ECS) beginnen. Dit systeem staat ook wel bekend als de 'universele regulator van het menselijk lichaam'. Het houdt toezicht op je homeostase (biologische balans) en helpt bij het moduleren van neurotransmitters, de botremodellering, eetlust, stemming en het geheugen.

Het ECS bestaat uit verschillende receptoren, signaalmoleculen en enzymen en zit door het hele lichaam. De actieve stoffen in wiet (bijvoorbeeld THC) oefenen hun effect voornamelijk uit door een interactie met deze receptoren aan te gaan, of door de enzymactiviteit te beïnvloeden.

Omdat het ECS door het hele lichaam zit, duiken de componenten ervan ook op in het vrouwelijke voortplantingssysteem^[5]: de oorsprong van verschillende PMS-symptomen. Hier heeft het systeem een sterke invloed op de vruchtbaarheid, voortplanting en endocriene functie.

Dus, kan het ECS in combinatie met wiet PMS-symptomen tegengaan? Laten we daar nu wat dieper op ingaan:

Wiet en PMS-symptomen: het onderzoek

Verschillende publicaties en verhalen schetsen min of meer een beeld van het effect dat cannabis zou kunnen hebben op PMS-symptomen, maar het blijft allemaal wat onduidelijk. Geen enkele studie heeft wiet en haar fytochemische stoffen specifiek bij PMS-symptomen onderzocht. Tenminste, nog niet.

We moeten het nu dan ook doen met wat tot nu toe wel bekend is. Verschillende preklinische onderzoeken hebben cannabinoïden en andere stoffen al wel in de context van pijn, ontstekingen, de stemming en hoofdpijn onderzocht. De resultaten hiervan geven wellicht een indicatie van hoe wiet bij PMS zou kunnen werken. Laten we er eens een paar onderzoeken uitlichten:

• Menstruele krampen

Hoewel ze fysiologisch nut hebben, zijn menstruatiekrampen heel pijnlijk. De baarmoederspieren trekken samen om het endometrium (slijmvlies van de baarmoeder) te helpen verdrijven. Deze krampen zijn echter vaak sterk genoeg om ook nabijgelegen bloedvaten samen te drukken. Hierdoor wordt de zuurstoftoevoer naar bepaalde weefsels tijdelijk afgesloten, en dit kan behoorlijk pijn doen.

In het zenuwstelsel en pijnsignaleringsroutes blijken verschillende componenten van het ECS te zitten^[6]. Dit zijn onder andere de cannabinoïde receptor 1 (CB1), cannabinoïde receptor 2 (CB2) en de capsaïcine receptor (TRPV1). Van verschillende cannabinoïden is bekend dat ze zich aan deze receptoren binden^[7] en hun activiteit beïnvloeden, wat mogelijk de pijnperceptie beïnvloedt.

In het Journal of the International Association for the Study of Pain werden verschillende preklinische onderzoeken naar cannabinoïden, het endocannabinoïdesysteem en pijn beoordeeld^[8]. De auteurs concluderen dat diermodellen waarbij cannabinoïden en ECS-modulatoren zijn ingezet veelbelovend zijn voor de ontwikkeling van pijnstillers, maar stellen ook dat het ontwikkelen van deze verbindingen tot klinisch bruikbare medicijnen tevens een grote uitdaging vormt.

• Stemmingswisselingen

Het ECS speelt ook een belangrijke rol bij het lanceren van neurotransmitters. In tegenstelling tot veel chemische stoffen in de hersenen, worden endocannabinoïden in tegengestelde richting door de synaptische spleet gestuurd. Hierdoor kunnen neuronen ze gebruiken om binnenkomende signalen van moleculen als GABA (de belangrijkste remmende neurotransmitter) en glutamaat (de belangrijkste prikkelende neurotransmitter) te sturen.

Net als endocannabinoïden, zijn van planten afgeleide 'fytocannabinoïden' in staat de hersenchemie te beïnvloeden door zich onder andere aan deze ECS-receptoren te binden. THC klampt zich bijvoorbeeld aan de CB1 receptor vast. En men denkt dat dit fenomeen een acute stijging van dopamine veroorzaakt. Dopamine is een neurotransmitter die aan plezier en beloning gerelateerd is.

Naast dit soort cannabinoïden kunnen ook andere stoffen uit wiet van invloed zijn op de stemming. Lopende studies onderzoeken bijvoorbeeld β-pineen (een terpeen die bepaalde wietsoorten een verfrissende dennengeur geeft) en linalool (een citrusterpeen) vanwege hun antidepressieve potentieel^[9].

• Hoofdpijn

Hoofdpijn is ook een bijzonder vervelend symptoom van PMS, en kan het dagelijks leven behoorlijk beïnvloeden. Kan het roken van een joint of het eten van een edible hier misschien bij helpen? We weten het niet zeker, maar het lijkt erop dat het ECS een rol speelt bij bepaalde soorten hoofdpijn. Een laag niveau van de endocannabinoïde anandamide^[10] staat daarbij waarschijnlijk centraal. Wel moet hierbij gezegd worden dat dit onderzoek nog in de kinderschoenen staat.

Soortgelijk onderzoek suggereert daarnaast dat het gebruik van fytocannabinoïden om het ECS te moduleren de ernst van hoofdpijn zou kunnen verminderen. Een studie^[11] in The Journal of Pain analyseerde bijvoorbeeld gegevens van een cannabis-app waarmee gebruikers zelf data konden bijhouden. Veel patiënten die cannabis gebruikten, meldden een vermindering van ongeveer 50% van zowel hoofdpijn als migraine. Bij mannen was die vermindering echter het grootst.

Hoe beïnvloedt CBD PMS?

Hoe zit het eigenlijk met CBD? Deze cannabinoïde heeft de laatste jaren enorm aan populariteit gewonnen, mede omdat het geen high veroorzaakt. In tegenstelling tot THC bindt CBD zich niet erg sterk aan de CB1- of CB2-receptor. Daarentegen onderbreekt CBD wel de enzymactiviteit van het ECS. En de eerste studies doen ook vermoeden dat CBD het anandamide-niveau kan verhogen^[12] (een laag anandamide-niveau leidt mogelijk tot migraine).

CBD bindt zich ook aan serotoninereceptoren in de hersenen en moduleert de serotonerge transmissie^[13]. Serotonine werkt als een stemmingsstabilisator, en een laag serotonineniveau kan een negatieve invloed op de stemming en het gedrag hebben. Lopende dierstudies suggereren dat CBD via dit mechanisme gunstige effecten zou kunnen uitoefenen.

Op dit moment is CBD op zichzelf niet goedgekeurd als een farmaceutisch behandelmiddel voor pijn. De cannabinoïde vormt echter wel een belangrijk onderdeel van het op cannabis gebaseerde medicijn Sativex (nabiximols) dat een verhouding van 1:1 CBD en THC bevat. Sativex is daarbij gebruikt in onderzoek naar de behandeling van chronische neuropathische pijn^[14]. Er zijn echter meer onderzoeken nodig om te bepalen of CBD ook pijn door spasmen en krampen kan beïnvloeden.

Wiet bij PMS gebruiken

Wiet is een veelzijdige plant, en kan op veel verschillende manieren worden gebruikt, waaronder:

Wat zijn de risico's van cannabis bij PMS?

Omdat de link tussen wiet en PMS voor het grootste gedeelte nog steeds onduidelijk is, zijn de risico's van cannabis hierbij nog onbekend. Als je wiet wilt gebruiken bij PMS moet je dan ook eerst je huisarts raadplegen. Onderzoek toont daarbij aan dat wiet vrouwelijke voortplantingshormonen kan beïnvloeden^[15], wat de kans op bevruchting kan verkleinen. Bovendien worden ernstige psychologische PMS-symptomen bij sommige vrouwen verergerd door geestelijke gezondheidsproblemen. Wiet verhoogt het risico op psychische problemen^[16] bij bepaalde personen, dus dit kan een averechtse combi opleveren.

De toekomst van wiet bij PMS

Het is nog te vroeg om te zeggen of wiet echt kan helpen de symptomen van PMS tegen te gaan. Het endocannabinoïdesysteem speelt echter een belangrijke rol bij het vrouwelijke voortplantingssysteem en fytocannabinoïden bieden een manier om dit systeem te moduleren. De eerste studies tonen ook aan dat cannabinoïden als THC en CBD kunnen helpen om sensaties en processen die gepaard gaan met PMS-symptomen aan te pakken, maar er is nog grootschalig onderzoek met proefpersonen nodig om deze bevindingen te bevestigen. Naarmate het onderzoek naar wiet toeneemt, hopen we op termijn ook de effecten ervan op PMS beter te kunnen beoordelen.