Is marihuana een gateway drug?

Sinds de dag dat mensen het over cannabisgebruik hebben, zijn er ook veel tegenstanders. Sommigen beweren dat je er een overdosis van kunt nemen; anderen dat je er geestelijk door instort. Een van de meest gehoorde en hardnekkigste argumenten is de zogenaamde gateway drug-theorie. Ongeacht hoeveel onderzoek hiernaar destijds werd uitgevoerd, veel vastgeroeste mensen namen deze theorie klakkeloos aan. De waarheid is echter een stuk genuanceerder dan beide kampen zich realiseren. Er spelen juridische, sociale en biologische factoren mee en daarmee hebben beide partijen flink wat om over na te denken.

WAT IS DE GATEWAY DRUG-THEORIE?

Als je niet in de wietwereld verkeert, weet je misschien niet wat de uitdrukking gateway drug betekent. Dat is echter makkelijk uit te leggen. Het is de veronderstelling dat het gebruik van een psychoactief middel (zoals wiet) ertoe leidt dat je gaat experimenteren met andere middelen. Het zou betekenen dat je verdovende genotsmiddelen gaat gebruiken die gevaarlijker en verslavender zijn dan cannabis. Die vlieger gaat echter niet alleen op voor drugs. Omdat e-sigaretten zo populair zijn geworden, is ook hieromtrent de discussie aangewakkerd. Daarbij beweert men dat ze een gateway zijn voor gewone sigaretten en uiteindelijk verdovende middelen.

HET ARGUMENT VOOR WIET ALS GATEWAY DRUG

Met cannabis als uitgangspunt zijn er best wat argumenten die erop wijzen dat het een gateway drug is. Een van de belangrijkste zaken daarbij behelst het beloningssysteem van onze hersenen en hoe wiet dit beïnvloedt. In de praktijk zouden hierbij de hersenen van een persoon die begint met marihuana voor zijn 20e, geconditioneerd worden om op zoek te gaan naar een dopaminepiek. Dat zou de aantrekkingskracht voor andere verdovende middelen aanwakkeren. En daarmee zou theoretisch gezien de kans toenemen dat deze persoon ze gaat proberen.

Behalve dat, kennen mensen die wiet kopen en gebruiken vaak ook personen die andere drugs gebruiken. Daarom beargumenteren aanhangers van de gateway-theorie dat deze individuen waarschijnlijk ook sneller andere, zwaardere middelen gaan proberen. Statistisch gezien, hebben mensen die beweren dat wiet een gateway drug is wel een beetje gelijk. Namelijk 44,7%^[1] van de personen die het proberen, gaan uiteindelijk ook andere illegale drugs gebruiken. We moeten eerlijk bekennen dat dat een hoog percentage is en een cijfertje om rekening mee te houden.

HET TEGENARGUMENT VOOR WIET ALS GATEWAY DRUG

Degenen die dat cijfer goed bekijken, zal echter ook iets anders opvallen. Hoewel het veel mensen zijn, vormen ze geen meerderheid. Zo betekent het dat 55,3% van de wietliefhebbers nooit een andere illegale drug heeft geprobeerd. Dat is volgens ons ook een belangrijk cijfer. In plaats van dat het ertoe leidt dat mensen met andere middelen gaan experimenteren, bestaat er tevens bewijs dat wiet het tegenovergestelde doet. In onderzoek onder 481 jongeren uit Vancouver ontdekten Canadese onderzoekers dat het gebruik van cannabis juist bescherming^[2] bood tegen drugs die je moet injecteren.

Veel mensen beargumenteren daarbij dat juist de illegale status van cannabis maakt dat het een gateway drug is. Omdat veel gebruikers hun stash kopen van dealers en op bepaalde plaatsen blowen, worden ze ook vaak blootgesteld aan andere drugs. Stel dat je iemand kent die zowel wiet als cocaïne verkoopt, dan is bij jou de kans groter dat je coke gaat gebruiken dan bij iemand die niet blowt en dus ook geen contact heeft met een dealer. Als je echter cannabis in een coffeeshop koopt, kom je geen cocaïne tegen. Wanneer je het zo bekijkt, worden jij en de niet-blower aan net zo weinig verleiding blootgesteld.

CONTEXTUELE FACTOREN MAKEN EEN AANZIENLIJK VERSCHIL

Zoals bij veel drugsgerelateerde problemen is het belangrijk rekening te houden met de context. Weet bijvoorbeeld dat iemand die aanleg heeft voor verslavingen die wiet gaat roken, eerder geneigd is daarna zwaardere drugs te gebruiken. Dat komt echter omdat hij verslavingsgevoelig is en niet zozeer omdat cannabis dit veroorzaakt.

Ook wegen sociale factoren mee. Het ligt voor de hand dat iemand die in een wereldje vol illegale drugs is opgegroeid, deze ook eerder zal gebruiken en dat begint dan meestal met cannabis. Voor alle duidelijkheid: Dit betekent niet dat marihuana de persoon conditioneert om zware drugs te gaan nemen. Simpel gezegd, zal hij eerder in de verleiding te komen om deze middelen te gebruiken, waarbij wiet het toegankelijkst zal zijn.

Nog iets om mee te wegen: de hoeveelheden cannabis die iemand gebruikt, wijzen eerder op een toekomstige verslaving dan het simpele feit dat iemand blowt. Neem je alleen in het weekend een paar hijsjes, dan is de kans groot dat je helemaal niet geïnteresseerd bent in opiumderivaten. Lig je echter de hele dag op de bank te blowen, dan kun je zin krijgen in zwaardere verdovende middelen. Dat gebeurt echter niet zomaar; slechts 4,5%^[3] van de cannabisgebruikers raakt verslaafd aan opiaten.

LEIDT CANNABISGEBRUIK TOT GEBRUIK VAN HARDDRUGS?

Wat zou het fijn zijn als er klinkklare antwoorden waren. Die zijn echter moeilijk te vinden. Ook onderzoeken wijzen zowel richting de ene stelling als de andere. Er bestaan dus geen objectieve conclusies^[4] waaruit blijkt of cannabis een gateway drug is. Net zoals alle onderzoeken naar illegale drugs zijn de gegevens beperkt. Daarbij spelen verwarrende variabelen mee. Bovendien zijn veel onderzoeksresultaten verkregen met proefdieren. Het is dus nog maar de vraag in hoeverre deze bevindingen op mensen toepasbaar zijn.

Er zijn dan ook betere en meer onderzoeken nodig. Zodra onderzoekslaboratoria deze middelen legaal en beter kunnen bestuderen, zullen we sneller conclusies kunnen trekken. Als die toestemming eenmaal komt, moeten onderzoekers echter ook rekening houden met variabelen als verslavingsgevoeligheid en sociaal-economische omstandigheden. Bovendien zouden ze geen gebruik moeten maken van vrijwillige enquêtes. Mensen hebben namelijk nu eenmaal de neiging niet helemaal eerlijk te zijn over hun drugsgebruik.