Wiet en ontstekingen: wat is de relatie?

Ontstekingen en ziekten als gevolg van ontstekingen kunnen zeer slopend en ongelooflijk pijnlijk zijn. Hoewel er effectieve medicijnen voor bestaan, hebben de krachtigere geneesmiddelen vaak bijwerkingen wanneer ze gedurende lange perioden worden gebruikt. Daarom is er in die gevallen een grote behoefte aan andere behandelingen.

In dit artikel bekijken we de mogelijke relatie tussen wiet, met name THC en CBD, het endocannabinoïdesysteem (ECS), en ontstekingen en auto-immuunziekten.

Wat is een ontsteking?

Een ontsteking is, simpel gezegd, de manier van het immuunsysteem om je tegen infecties te beschermen en deze te bestrijden. Wanneer je je bezeert, kan de plek rood worden en opzwellen. Dit is het resultaat van bloed met witte bloedcellen dat naar de plek stroomt. Deze immuuncellen omringen de verwonding en pakken elke infectie aan die zich kan voordoen.

In je lichaam kan dit proces ook rond organen of zelfs in bloedvaten plaatsvinden. In wezen zal iedere plek waar het lichaam denkt dat het risico loopt, ontstoken raken.

Vanwege het algemene beeld van ontstekingen en de hoeveelheid ontstekingsremmende medicijnen, zou je denken dat een ontsteking slecht is. Maar in feite zijn ontstekingen over het algemeen een goede zaak. Ze beschermen je immers tegen ziekten. Soms kan een ontsteking echter pathologisch worden.

Welke soorten ontstekingen zijn er?

Ontstekingen kunnen worden onderverdeeld in twee categorieën: acuut en chronisch.

Over het algemeen treedt een acute ontsteking op als gevolg van een ziekte of letsel. Het kan daarbij licht tot ernstig zijn, en een dag tot een paar weken aanhouden. Meestal verdwijnt de ontsteking weer als het lichaam terugkeert naar de staat waarin het vóór de oorzaak verkeerde.

Soms, als gevolg van een aanhoudende ziekte of auto-immuunziekte, kan een ontsteking langdurig worden. Het kan dan een negatief effect hebben op het welzijn en zelfs fataal zijn. In dat geval spreken we van een chronische ontsteking, wat gepaard gaat met veel andere negatieve gezondheidseffecten.

• Auto-immuunziekten

Bij een auto-immuunziekte valt je immuunsysteem per ongeluk delen van je lichaam aan die niet zijn geïnfecteerd. Dit kan chronische ontstekingen veroorzaken en ongelooflijk gevaarlijk en slopend zijn.

Wat zijn de symptomen van een ontsteking?

De symptomen van een chronische ontsteking zijn erg breed en kunnen zeer complex zijn. Bij een acute ontsteking zijn er wel enkele veelvoorkomende symptomen, waarvan vele lokaal zijn.

Symptomen van een acute ontsteking zijn onder meer:

Symptomen van een chronische ontsteking zijn onder meer:

Is een ontsteking gevaarlijk?

In de meeste gevallen is een ontsteking een goede zaak en niets om je zorgen over te maken. Chronische ontstekingen kunnen echter wel gevaarlijk zijn. In deze gevallen kunnen medicijnen nodig zijn om de ontsteking te moduleren en je lichaam terug te brengen naar een evenwichtigere, gezondere toestand.

Welke medicijnen zijn er om ontstekingen te behandelen?

Ontstekingen kunnen op diverse manieren behandeld worden. Sommige medicijnen kun je daarbij zonder recept verkrijgen, terwijl je andere enkel via de huisarts kunt krijgen.

Medicijnen tegen ontstekingen: NSAID's en steroïden

De medicijnen om ontstekingen mee te behandelen, kunnen in twee categorieën worden onderverdeeld: niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, afgekort 'NSAID's', en steroïden.

• Effect en bijwerkingen van NSAID's

Voor milde, acute ontstekingen zijn er diverse effectieve medicijnen die je gemakkelijk kunt verkrijgen. Van alle ontstekingsremmers die in de categorie 'NSAID's' vallen, is Ibuprofen de bekendste en het makkelijkst verkrijgbaar. Dit geneesmiddel staat ook op de lijst van essentiële medicijnen van de WHO. Het wordt gebruikt voor een breed scala aan aandoeningen en is een van de meest voorgeschreven en gebruikte middelen ter wereld.

Hoewel het als zeer veilig wordt beschouwd, kan het wel enkele bijwerkingen hebben:

Hoewel deze bijwerkingen ernstig zijn, komen ze, wanneer het middel op de juiste manier wordt ingenomen, zelden voor. Over het algemeen zijn deze medicijnen veilig te gebruiken.

• Effect en bijwerkingen van steroïden

Steroïden, of corticosteroïden, zijn krachtige medicijnen die ontstekingen enorm kunnen verminderen. Ze bootsen het hormoon cortisol na, dat van nature in de bijnier wordt geproduceerd. Over het algemeen heb je hiervoor een recept nodig. De middelen worden daarbij vooral bij ernstige of chronische ontstekingen gebruikt.

Je krijgt geen steroïden voorgeschreven voor hoofdpijn of een pijnlijke snee, maar vaak wel voor langdurige ontstekingen of bij een auto-immuunziekte. Interessant is dat steroïden, naast het bestrijden van ontstekingen, ook de immuunfunctie remmen. Hierdoor zijn ze dubbel zo nuttig bij de behandeling van auto-immuunziekten en ontstekingen.

Net als NSAID's worden steroïden over het algemeen als veilig beschouwd. Echter, gebruik ervan moet wel gecontroleerd plaatsvinden en mag niet te lang aanhouden.

De bijwerkingen kunnen zijn:

Als steroïden langdurig worden gebruikt, kan het lichaam op de lange termijn stoppen met het produceren van zijn eigen cortisol. Dit kan zeer schadelijk zijn en gepaard gaan met diverse ernstige bijwerkingen, waaronder:

Voeding die ontstekingen kan verminderen

Voeding veroorzaakt kolonies van verschillende bacteriën in de darmen. Dit kan vervolgens ontstekingen door het hele lichaam beïnvloeden. Van sommige stoffen, zoals koolhydraten, wordt gedacht dat ze ontstekingen bevorderen. Maar van de volgende wordt verondersteld dat ze een ontsteking juist onderdrukken:

In deze voedingsmiddelen zitten polyfenolen en antioxidanten. Hiervan wordt gedacht dat ze ontstekingsremmende effecten hebben. Een gezond dieet is dan ook een van de beste manieren om een goede gezondheid te behouden.

Heeft wiet invloed op ontstekingen?

Er wordt volop onderzocht of wiet, en de cannabinoïden in de plant, effect op ontstekingen in het menselijk lichaam hebben. Deze relatie is echter nog altijd onduidelijk. Wat we wel weten, is dat ontstekingen gerelateerd zijn aan het ECS.

Wat is het ECS en hoe verhoudt het zich tot ontstekingen?

Het ECS is een netwerk van receptoren, signaalmoleculen (endocannabinoïden) en enzymen die in het hele lichaam zitten. De twee belangrijkste receptortypen, CB1 en CB2, worden voornamelijk aangetroffen in respectievelijk het centrale zenuwstelsel en het immuunsysteem, maar ook op andere plekken.

Deze receptoren reageren op endocannabinoïden die door je lichaam worden geproduceerd, namelijk anandamide (AEA) en 2-arachidonoylglycerol (2-AG). In feite zijn ontstekingen een van de triggers voor het vrijkomen van endocannabinoïden^[1].

De relatie is echter iets ingewikkelder. De twee hierboven genoemde endocannabinoïden zijn niet de enige verbindingen die effect hebben. N-arachidonoyl glycine (NAGly), afgeleid van anandamide, beïnvloedt bijvoorbeeld de G-eiwit-gekoppelde receptor GPR18.

Aangetoond is dat stimulatie van GPR18 met NAGly^[2] de cytose van macrofagen stimuleert. Dit is een proces waarbij de immuuncellen van het lichaam vreemde cellen opnemen en vernietigen. Het versnelt ook het oplossen, waardoor mogelijk ontstekingen worden verminderd.

Dit onderzoek laat vooral zien dat er nog veel is dat we niet over ontstekingen weten. Zo is nog onduidelijk of dit het proces is waarbij natuurlijke ontstekingen eindigen of niet.

De link tussen het ECS en ontstekingsaandoeningen

De volledige impact van de rol van het ECS bij ontstekingen is een onderzoeksgebied dat nog niet goed wordt begrepen. Daarom is het onverantwoord om hier definitieve uitspraken over te doen. Maar we kunnen wel eens kijken naar wat we wel weten.

Immuuncellen hebben de hoogste concentratie CB2-receptoren van alle lichaamscellen. Daarom wordt gespeculeerd dat deze receptoren een rol spelen bij het moduleren van de reactie en het gedrag van immuuncellen. Met andere woorden, ze kunnen essentieel zijn bij het beheersen van de algehele immuunrespons van het lichaam^[3], inclusief ontstekingen.

Welke gevolgen dit precies kan hebben, staat nog ter discussie, maar mogelijk leidt het benutten en beheersen van dit proces tot nieuwe behandelingen voor chronische ontstekingen en auto-immuunziekten.

Een laag niveau van circulerende endocannabinoïden is ook in verband gebracht met verschillende ontstekingsgerelateerde aandoeningen, waaronder migraine en PDS^[4]. En dit zijn nog maar een paar van de ziektes die wetenschappers aan de theorie van 'klinische endocannabinoïde-deficiëntie' verbinden.

Bekijk de onderstaande lijst maar eens om te zien hoe gevarieerd en veelomvattend ontstekingsgerelateerde ziekten kunnen zijn:

Ondanks hun verschillen, treedt het immuunsysteem bij al deze aandoeningen in werking en veroorzaakt het ontstekingen in een bepaald lichaamsdeel. En tot op zekere hoogte omvat dit ook het ECS. Nu moet wel worden gezegd dat dit niet altijd een slechte zaak is, en dat we niet moeten proberen het immuunsysteem te onderdrukken tot het punt dat het niet meer functioneert - dat zou namelijk fataal zijn. Er zijn echter wel veel gevallen waarin we er goed aan zouden doen het te moduleren.

Hebben cannabinoïden uit wiet invloed op ontstekingen?

Tot nu toe is het onderzoek niet uitgebreid genoeg om definitieve conclusies te trekken over de impact van cannabinoïden op ontstekingen. Desalniettemin, de onderzoeken die er zijn, proberen wel een relatie tussen de wietplant en het immuunsysteem in het algemeen bloot te leggen.

Er zijn meer dan honderd cannabinoïden gevonden in wiet, en van de meeste weten we heel weinig. Hieronder zullen we het hebben over de twee bekendste: THC en CBD. Het is echter ook belangrijk dat toekomstig onderzoek meer te weten komt over de andere verbindingen in de plant, omdat dit nieuwe mogelijkheden kan bieden.

• THC

THC is de meest voorkomende cannabinoïde in wietplanten (uitgezonderd hennep). Deze is ook verantwoordelijk voor de high die je voelt. Het is daarbij een agonist van CB1-receptoren en men denkt dat het anandamide na kan bootsen. Wel is het krachtiger dan deze stof en minder gemakkelijk af te breken.

Daarbij is onderzocht of THC impact heeft op de celapoptose bij muizen^[5]. Dit is het proces waarbij het lichaam disfunctionele cellen instrueert zichzelf te vernietigen, wat voorkomt dat ze zich vermeerderen. Kanker omvat bijvoorbeeld de reproductie van defecte cellen, die onder normale omstandigheden door apoptose zouden sterven.

Ook is onderzocht of THC en CBD effect op de lymfocyt-proliferatie^[6] en inflammatoire cytokineproductie hebben. Beide processen hebben invloed op ontstekingen, waarbij er behoefte aan bruikbare modulatiemethoden is. Mensen met hiv, ook als het met succes gecontroleerd wordt met medicijnen, hebben bijvoorbeeld nog steeds te maken met de effecten van chronische ontstekingen door het hebben van een auto-immuunziekte.

• CBD

Bij mensen met multiple sclerose (MS) is de anandamide-spiegel bijzonder hoog. Vermoed wordt dat dit de manier van het lichaam is om neuro-inflammatie te verminderen. Dit is echter nog niet bewezen. Met dierproeven is ook aangetoond dat muizen zonder functionerende CB1-receptoren (waaraan anandamide het gemakkelijkst bindt) ernstigere ontstekingen hadden dan muizen met werkende CB1-receptoren^[7]. Dit geeft aan dat activering van CB1-receptoren mogelijk een rol speelt bij het moduleren van ontstekingen.

CBD interageert gedeeltelijk met het lichaam door remming van FAAH^[8]. Dit is een vetzuur dat verantwoordelijk is voor de afbraak van anandamide. Normaal gesproken wordt anandamide snel afgebroken, waardoor het effect ervan wordt beperkt. Door FAAH te remmen, is het wellicht mogelijk om meer uit de natuurlijke toevoer van anandamide te halen. Of en hoe dit precies werkt, is nog niet bekend, maar het biedt in ieder geval handvatten voor gericht onderzoek.

Onderzoek heeft ook effecten waargenomen van CBD en andere niet-psychotrope cannabinoïden op de productie van monocyt chemotactisch eiwit-2 (MCP-2)^[9]. Dit is een cytokine die via de CB2 receptor bij ontstekingen betrokken is.

In de onderzoekswereld krijgt CBD meer aandacht ten opzichte van THC, omdat het niet-psychotroop is. Dit betekent dat je er niet high van wordt. De WHO identificeerde het zelfs als over het algemeen veilig en met weinig risico op misbruik^[10].

Ontstekingen en pijn

Pijn is een van de meest vervelende en slopende symptomen van een chronische ontsteking. Eczeem en huidaandoeningen kunnen onophoudelijke jeuk en pijn veroorzaken, reumatoïde artritis kan de mobiliteit verminderen en zeer ondraaglijk zijn, en darmproblemen als de ziekte van Crohn kunnen extreem ongemak veroorzaken. En de lijst gaat maar door.

Of de ontsteking nu het gevolg is van een andere ziekte, zoals kanker, of de aandoening op zich (zoals wanneer iemand een disfunctioneel immuunsysteem heeft), het beheersen van ontstekingen is de sleutel tot het verminderen van pijn.

Maar we hebben het hier niet alleen over chronische aandoeningen. Hoewel een acute ontsteking meestal minder problematisch is en vaak een gezonde reactie op een probleem is, is dit niet altijd het geval. Menstruatiekrampen, migraine en spierpijn na inspanning zijn allemaal voorbeelden van acute ontstekingen die ernstige pijn kunnen veroorzaken.

En dit zijn nog maar een paar ontstekingsgerelateerde aandoeningen die matige tot ernstige pijn kunnen veroorzaken. Met dat in gedachten zou het ontdekken van effectieve behandelingen zonder ernstige bijwerkingen het leven van velen kunnen verbeteren.

Het ECS heeft invloed op veel van de processen die ten grondslag liggen aan bovengenoemde aandoeningen. Wetenschappers doen nu dan ook hun uiterste best om te achterhalen of de modulatie ervan de pijn die patiënten ervaren zou kunnen verlichten.

Hoe kun je wiet gebruiken?

Er zijn veel manieren om wiet te gebruiken. Cannabisproducten worden echter niet vaak goedgekeurd als behandeling voor bepaalde aandoeningen.

Hoe dan ook, de populairste methoden om wiet te consumeren, zijn:

Elk van deze methoden heeft voor- en nadelen met betrekking tot hoelang ze effect hebben en hoe biologisch beschikbaar ze zijn. Bovendien is het de moeite waard om de unieke aard van elk product dat je overweegt te onderzoeken. Als je bijvoorbeeld een legaal CBD-product wilt kopen, wat zit er dan nog meer in?

Sommige producten zijn gemaakt met CBD-isolaten, terwijl andere broad- of full-spectrum extracten zijn. Dit houdt in dat ze ook andere cannabinoïden en terpenen van de cannabisplant bevatten. Daarbij wordt aangenomen dat full-spectrum producten het entourage-effect benutten. In feite is dit de holistische interactie van alle verschillende verbindingen samen. Dit is echter nog niet bewezen.

De legaliteit van wiet en cannabinoïden

De legaliteit van wiet verschilt van land tot land, en in Amerika zelfs van staat tot staat. Voordat je cannabisproducten gaat gebruiken, moet je er dan ook voor zorgen dat je de wettelijke status ervan kent.

Hoewel wiet in een groot deel van de wereld illegaal is, is CBD meestal legaal. Producten als CBD-olie worden vaak als legaal beschouwd als ze minder dan 0,2% THC (EU), of minder dan 0,3% THC (Amerika) bevatten. Andere cannabinoïden zijn meestal geen gereguleerde stoffen. Het is ook belangrijk op te merken dat hoewel de EU de limiet heeft vastgesteld op 0,2%, dit per Europees land verschilt. Lees je dus ook altijd goed in voordat je een product meeneemt op reis.

Hoewel CBD over het algemeen legaal is, wil dat niet zeggen dat het altijd wordt geadviseerd. De Amerikaanse FDA raadt bijvoorbeeld zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven af om CBD in welke vorm dan ook te gebruiken. Het is gewoon niet duidelijk welk effect het op de ontwikkeling van een baby kan hebben.

Bovendien, wanneer een product legaal is, betekent dat nog niet dat het ook goed voor je is. Vanwege het ongereguleerde karakter van de supplementenindustrie, zullen veel CBD producten niet zijn wat erover beweerd wordt. Daarom is het ook belangrijk om ze bij een gerenommeerde verkoper te kopen.

Wiet, het ECS en ontstekingen: een blik op de toekomst

Het is duidelijk dat het ECS een rol bij ontstekingen en auto-immuunziekten speelt. Wat deze interactie precies inhoudt en hoe deze van nut kan zijn, staat echter nog ter discussie. Toch kunnen we voorzichtig optimistisch zijn. Het blijft echter belangrijk om je huisarts te raadplegen voordat je zelf wiet gaat gebruiken bij welke aandoening dan ook. Bovendien moet je een behandeling nooit stopzetten zonder eerst een arts te raadplegen!