Reageren mannen anders op cannabis dan vrouwen?

De effecten van wiet zijn goed te voorspellen, maar er zijn veel factoren die beïnvloeden hoe het lichaam er uiteindelijk op reageert. Een van de factoren die van invloed zijn op je cannabisgebruik is je geslacht.

HEEFT JE GESLACHT INVLOED OP DE EFFECTEN VAN CANNABIS?

Er is een klein verschil qua de mate van cannabisgebruik tussen mannen en vrouwen. Over het algemeen gebruiken jonge mannen meer cannabis dan meiden. En dit neemt verder toe naarmate de leeftijd oploopt. Ook gebruikspatronen verschillen op basis van het geslacht en de genderrol. Onderzoekers proberen erachter te komen hoe geslachtshormonen de gevoeligheid voor psychotrope middelen, waaronder cannabis, bij zoogdieren beïnvloeden. Er zijn daarbij verschillen te vinden in gebruik tussen mannen en vrouwen in verschillende landen. Dat suggereert een invloed van de omgeving en cultuur. Verder zijn er mogelijk ook nog andere geslachtsgerelateerde factoren die bepalen of en hoeveel wiet we gebruiken.

IN WELK OPZICHT VERSCHILT HET CANNABISGEBRUIK BIJ MANNEN EN VROUWEN?

Het lijkt erop dat mannen gevoeliger zijn voor het gebruik van psychotrope stofjes dan vrouwen. Mannen lijken bovendien meer te gebruiken. Wat betreft cannabis rapporteren mannen daarbij meestal intensere effecten dan vrouwen. Ook de kans op het ontwikkelen van afhankelijkheid is groter. Net als bij veel andere middelen spelen zowel genetische als omgevingsfactoren een rol bij de gebruikspatronen. Hoewel duidelijk is dat genetische factoren ervoor kunnen zorgen dat we een hoger of lager risico hebben op misbruik, bestaat er geen bewijs dat er specifieke genenvarianten zijn die de gevoeligheid voor cannabinoïden beïnvloeden.

Op de Yale School of Medicine deed men onderzoek naar gender-sensitieve behandelingen voor tabaksverslavingen. Daaruit bleek dat de belonende effecten van nicotine bij mannen een grotere rol speelden dan bij vrouwen. Vrouwen rookten juist meer om stress te verminderen. Bij mannen komt er dopamine vrij in het hersenengebied dat verband houdt met beloningen en aanmoediging. Bij vrouwen is dit in het hersendeel dat gelinkt wordt met gedrag als reactie op negatieve input. Cannabinoïden werken anders dan nicotine, maar het resultaat van dit onderzoek wijst wellicht op een breder fenomeen. Andere bevindingen lijken inderdaad te suggereren dat vrouwen cannabis eerder gebruiken vanwege ‘functionele redenen’. Bijvoorbeeld bij pijn en angst.

WAAROM REAGEREN MANNEN ANDERS OP CANNABIS DAN VROUWEN?

Onderzoek ondersteunt de mogelijkheid van een dimorf effect van cannabinoïden op basis van geslachtshormonen. Het endocannabinoïdesysteem werkt daarbij nauw samen met deze hormonen. Daarmee vormt het een biologische basis voor seksuele gedragsverschillen in relatie tot beloningen en welzijn, die de patronen van cannabisgebruik sturen. De dichtheid van CB1-receptoren kan daarbij door geslachtshormonen veranderen. Dit kan ook het gehalte endocannabinoïden en hun metaboliserende enzymen beïnvloeden. Recent is bovendien ontdekt dat pregnenolone, de voorloper van alle steroïde hormonen, direct de activatie van cannabinoïdereceptoren kan moduleren. Dat ondersteunt het concept van een nauw verband^[1] tussen geslachtshormonen en het endocannabinoïdesysteem.

HOE REAGEREN VROUWEN OP CANNABIS?

Veel vrouwen melden dat hun gevoeligheid en zelfvertrouwen toenemen na cannabisgebruik. Als bijwerking blijkt dat meiden na gebruik wel meer kans hebben op tijdelijk visuele veranderingen en geheugenverlies dan jongens. Onderzoekers van Johns Hopkins University School of Medicine probeerden in onderzoek in 2015^[2] te begrijpen in hoeverre mannen en vrouwen verschillende ontwenningsverschijnselen hebben bij cannabis. Vrouwen hadden meer klachten en over het algemeen was de mate van ongerief hoger dan bij mannen. Ze hadden daarbij last van kenmerkende symptomen, zoals prikkelbaarheid, rusteloosheid en maagdarmklachten.

Uit proeven met ratten blijkt dat het hormoon estradiol het endocannabinoïdesysteem kan beïnvloeden. Dat heeft vervolgens weer invloed op de productie van estradiol. Vrouwtjesratten tonen daarbij een andere gehalte endocannabinoïden en gevoeligere receptoren in belangrijke hersendelen aan dan mannetjes. Het betreft hier hersengebieden die verband houden met controle over bewegingen, sociaal gedrag en het filteren van sensorische input. Er is daarbij sprake van significante veranderingen gedurende de menstruele cyclus.

Interactie tussen het endocannabinoïdesysteem en de dopamineproductie in de hersenen, zijn dus afhankelijk van het geslacht. En dat heeft wellicht ook invloed op gevoelens die cannabinoïden stimuleren, zoals ‘plezier’ en ‘beloning’. Bij andere experimenten is ook ontdekt dat het pijnstillende effect van THC effectiever is bij vrouwtjesratten. De vrouwtjes hebben na verloop van tijd echter wel een hogere dosering THC nodig dan mannetjesratten voor dezelfde effecten.

HOE REAGEREN MANNEN OP CANNABIS?

Ongeacht de invloed van de hormonencyclus, is aangetoond dat de beschikbaarheid van CB1-receptoren lager is bij mannen. Deze kwantitatieve verschillen in het endocannabinoïdesysteem dragen mogelijk bij aan de verschillende effecten en gebruikspatronen bij beide geslachten. Bovendien verschilt soms de metabolische afbraak van cannabis.

Het lijkt erop dat mannen niet zo vaak een tolerantiepauze voor cannabis nodig hebben als vrouwen. Ze hebben daarbij meestal minder duidelijke ontwenningsklachten. Hoge THC-waarden kunnen echter tijdelijk zorgen voor een lager testosterongehalte en in hoeverre cannabis de seksuele stimulatie bij mannen beïnvloedt, is onderwerp van discussie. Zowel natuurlijke als synthetische mannelijke geslachtshormonen leiden tot meer risiconemend gedrag. We kunnen dus stellen dat cannabis handig kan zijn de neiging tot het nemen van risico’s bij jongens te temperen. Tegelijkertijd is dit hormoongestuurde gedrag wellicht ook de oorzaak van dwangmatig cannabisgebruik bij mannen.

WE WETEN NOG NIET ALLES OVER HET EFFECT VAN WIET OP BEIDE GESLACHTEN

Deze voorlopige wetenschappelijke resultaten geven ons inzicht in de mogelijke verschillen qua effecten en gebruik van cannabis onder mannen en vrouwen. We weten alleen niet precies in hoeverre we van dit onderscheid kunnen profiteren — nog niet tenminste.

Er zijn nog maar weinig gecontroleerde onderzoeken uitgevoerd bij mensen. De meeste geslachtsverschillen^[3] worden daarbij waarschijnlijk beïnvloed door externe factoren. De sociale, medicinale en persoonlijke kloof betreffende het cannabisgebruik^[4] tussen mannen en vrouwen, neemt echter af. We verwachten daarbij dat meer onderzoek naar deze kwesties snel meer duidelijkheid brengt. Op dit moment kunnen we slechts theoretiseren dat de mechanismen achter deze verschillen het gevolg zijn van beschikbaarheid van cannabinoïdereceptoren, stofwisselingsprocessen, hormonen of een combinatie van de drie.

Hoewel uit anekdotisch bewijs blijkt dat jongens psychotrope middelen vaker dwangmatig gebruiken dan meisjes, zijn er steeds meer vrouwen op belangrijke leidinggevende posities te vinden in de cannabis-industrie. Dat is echter stof voor later.