De mogelijkheden van wiet en CBD bij endocriene aandoeningen

We komen steeds meer te weten over het endocannabinoïdesysteem. Daarmee ontdekken we ook steeds meer over hoe cannabis werkt op systemen en processen in ons lichaam. Op dit moment doen wetenschappers onderzoek naar de relatie tussen cannabis en endocriene ziekten. Het endocriene systeem, ofwel hormoonstelsel, speelt op veel manieren een belangrijke rol in de ontwikkeling van mensen. Dit begint al vanaf de geboorte en duurt je hele leven lang. Lees verder en ontdek meer over het hormoonstelsel en de invloed van cannabis op dit systeem. Is er mogelijk een toekomst weggelegd voor THC en CBD als ondersteuning bij endocriene aandoeningen?

Wat is het endocriene systeem?

Het endocriene systeem bestaat uit klieren en organen die hormonen produceren. Deze regulerende stoffen zijn in feite communicatiesystemen; een manier voor weefsels om met elkaar te communiceren. Ze worden afgegeven in de bloedsomloop en vervoerd naar andere delen van het lichaam. In tegenstelling tot paracriene uitscheiding, waarbij hormonen op nabijgelegen cellen reageren, vindt endocriene signalering plaats tussen cellen die ver uit elkaar liggen.

Neem bijvoorbeeld de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HHB). Door de interactie tussen deze drie klieren wordt een neuro-endocrien mechanisme aangestuurd dat het effect van stress reguleert. Het proces begint met de afgifte van het corticotropine-releasing hormoon (CRH) in de hypothalamus, onderaan de hersenen. Het eindigt in de afgifte van het stresshormoon cortisol door de bijnieren, die boven de nieren liggen.

Klieren zijn gespecialiseerde organen die specifieke hormonen aanmaken. Een gezond hormoonstelsel zorgt ervoor dat het lichaam op de juiste wijze kan communiceren met de verschillende onderdelen. Dit resulteert in gezonde botten, voldoende energie en een evenwichtige stemming.

• Waarom is het hormoonstelsel zo belangrijk?

Het hormoonstelsel heeft een veelzijdige functie in het menselijk lichaam. Bij relaties tussen mensen is communicatie ongelooflijk belangrijk. Zonder goede communicatie krijg je ruis en lopen dingen al snel uit de hand. Deze logica is ook toepasbaar op je lichaam. Bij goede communicatie verlopen processen soepel.

Het belangrijkste doel van het hormoonstelsel is het behouden van homeostase. Dit is het biologische evenwicht waardoor we leven en functioneren. Elke dag komen er prikkels op ons af die deze balans bedreigen. Het hormoonstelsel bewaart het evenwicht door zowel positieve als negatieve feedback loops te gebruiken.

Een negatieve feedback loop helpt balans te behouden door aanpassingen te doen in je lichaam. Bètacellen in de alvleesklier reageren bijvoorbeeld op een stijging van het bloedsuikergehalte door insuline af te geven; een hormoon dat spieren, lever en vetcellen instrueert om glucose op te slaan. De negatieve feedback loop ontstaat als de bloedsuikerspiegel daalt waardoor cellen in de alvleesklier geen insuline meer afgeven maar glucagon aanmaken. Zo keert het lichaam weer terug in homeostase.

Stolselvorming is een voorbeeld van een positieve feedback loop. Als je een wond op je huid oploopt, zorgen de beschadigde bloedvaten voor een reactie die de stolling versnelt totdat het stolsel groot genoeg is om verder bloeden te voorkomen.

Er zijn veel andere voorbeelden van hoe het hormoonstelsel je lichaam constant helpt om in evenwicht te blijven. Denk aan het reguleren van lichaamstemperatuur, eetlust, borstvoeding, ovulatie en zelfs een bevalling.

Hoe werkt het hormoonstelsel?

Je weet nu iets meer over het doel en de overkoepelende functies van het hormoonstelsel. Laten we ons eens verdiepen in hoe de belangrijkste klieren werken. Daarna gaan we in op endocriene ziekten en ontdekken of cannabis daar mogelijk soelaas voor biedt.

Hormoonklieren

Het hormoonstelsel bestaat uit diverse klieren. Ze fungeren als knooppunten in een uitgebreid netwerk, die vitale signalerende moleculen produceren. Als ze in de bloedsomloop komen, zorgen ze voor lichamelijke veranderingen. Hieronder leggen we uit wat de rol is van vier belangrijke hormoonklieren.

• Schildklier

Deze vlindervormige klier bevindt zich in de hals. Het produceert belangrijke hormonen die de stofwisseling reguleren, zoals:

Voor een gezonde stofwisseling vervult de schildklier de volgende functies:

• Hypofyse

Deze klier wordt ook wel de ‘meesterklier’ genoemd. Dit boonvormige orgaan bevindt zich achter de neusbrug, direct onder de hypothalamus. Dit orgaan is klein, maar een enorme krachtcentrale die veel belangrijke hormonen aanmaakt, zoals:

Deze cocktail van signalerende moleculen veroorzaakt een waterval van effecten. Deze beïnvloeden veel onderdelen van het lichaam, waaronder de eierstokken en testikels, het haar en de spieren. Oxytocine heeft ook veel impact op gedrag en sociale interactie. De hypofyse heeft dan ook de volgende functies:

• Pijnappelklier

René Descartes noemde de pijnappelklier de ‘zetel van de ziel’ en het orgaan is dan ook erg mysterieus. In de esoterie noemt men deze klier het ‘derde oog’. Volgens de new-age cultuur is het een innerlijke bron van het hallucinogeen DMT. Er is nog geen wetenschappelijk bewijs^[1] dat aantoont dat de pijnappelklier DMT aanmaakt, maar onderzoekers kwamen de molecule wel tegen in de pijnappelklier van ratten^[2].

Maar naast de mystieke zweem die eromheen hangt, speelt de pijnappelklier een extreem belangrijke rol in het lichaam, zeker voor het bioritme. De klier bevindt zich diep in de hersenen waar twee hemisferen samenkomen. De klier is ongeveer 0,8cm lang en weegt slechts 0,1g. Ondanks het kleine formaat, produceert de pijnappelklier belangrijke hormonen:

Door de aanmaak van deze chemische stoffen, heeft de pijnappelklier de volgende functies:

• Bijnieren

De bijnieren zijn driehoekig van vorm en bevinden zich aan de bovenkant van beide nieren. Ze geven hormonen af die onze stressreactie reguleren. De bijnieren produceren de volgende hormonen:

De bijnieren zorgen ervoor dat deze chemische stoffen samenwerken. Daarmee spelen ze een belangrijke rol in diverse lichamelijke processen, zoals:

Endocriene ziekten

Het is duidelijk dat het hormoonstelsel belangrijk is voor een goede gezondheid en het correct functioneren van je lichaam. Maar wat gebeurt er als er problemen ontstaan en dit signalerende netwerk verstoord raakt? Een storing kan endocriene ziekten veroorzaken. Als een klier te veel of te weinig van een specifiek hormoon aanmaakt, kan de daaropvolgende disbalans problemen geven in de negatieve en positieve reacties waarop je lichaam probeert om homeostase te behouden.

Verschillende factoren beïnvloeden de hormoonspiegels. Deze zijn onder meer:

• Klachten bij endocriene ziekten

Er zijn veel verschillende soorten endocriene ziekten, elk met specifieke klachten. Hieronder vind je de meest voorkomende klachten:

Cannabinoïden en het hormoonstelsel

Maar wat heeft cannabis met dit alles te maken? Als je iets weet over het endocannabinoïdesysteem (ECS), dan weet je dat de verbindingen in de wietplant invloed hebben op het lichaam. Het ECS heeft dan ook receptorsites op hormoonklieren zoals de hypothalamus, pijnappelklier en schildklier.

Net als het hormoonstelsel, is ook het ECS gericht op het behoud van homeostase. Het hormoonstelsel assisteert in het reguleren van botmassa, eetlust, stemming, afgifte van neurotransmitters en nog veel meer. Daarbij beïnvloeden cannabinoïden van de cannabisplant het ECS door zich direct aan de receptoren te binden of door indirect het gehalte van de eigen endocannabinoïden aan te passen.

Maar hoe kunnen cannabinoïden helpen om ziekten van het hormoonstelsel te bestrijden? Dat weten we nog niet zeker en het duurt nog wel even voordat we conclusies kunnen trekken. Er zijn zorgvuldig gecontroleerde klinische proeven nodig om te bewijzen hoe het precies werkt. Gelukkig zijn er momenteel wel onderzoeken gaande naar de invloed van THC en CBD op specifieke klachten.

• THC en het hormoonstelsel

Je bent vast wel bekend met THC. Deze molecule zorgt voor het euforische, bedwelmende effect van wiet. In de meeste moderne soorten is dit de meest voorkomende cannabinoïde. Sommige gebruikers vinden de bijwerkingen, zoals de high, niet prettig. Anderen genieten juist van die ervaring en vinden dat THC hun kwaliteit van leven verbetert.

Er zijn bijvoorbeeld onderzoeken naar de rol van THC bij het stimuleren van eetlust. Dit kan mensen helpen die hun eetlust hebben verloren als gevolg van endocriene ziekten, bijvoorbeeld een schildklierprobleem. Medicatie op basis van cannabis, zoals Marinol, bootst het effect van THC na. Momenteel wordt het gebruikt om de eetlust^[3] te stimuleren bij patiënten met specifieke aandoeningen.

Wetenschappers doen ook onderzoek naar de mogelijke positieve impact van THC op de stemming. We weten dat de molecule op korte termijn zorgt voor een toename van dopamine in de hersenen, wat leidt tot euforie en ontspanning. Maar bij gebruik op lange termijn kan dit effect afstompen^[4]. Er is daarom veel meer onderzoek nodig naar het verband tussen cannabis en stemming bij mensen met endocriene ziekten.

En hoe zit het met pijngevoelens en krampen als gevolg van bepaalde endocriene ziekten? Cannabiswetenschappers onderzoeken hoe THC reageert op pijnsignaalroutes^[5]. Verdere ontwikkelingen zullen duidelijk maken of de cannabinoïde de scherpe randjes van het fysieke ongemak kan halen.

• CBD en het hormoonstelsel

CBD, of cannabidiol, geeft weer andere effecten dan THC. Waar THC direct bindt aan de belangrijke receptoren van het endocannabinoïdesysteem, werkt CBD op een andere manier. Het heeft een lage bindingsaffiniteit met deze sites, maar kan het gehalte van de endocannabinoïde anandamide tijdelijk verhogen. Omdat anandamide aan dezelfde sites bindt als THC, geeft het vergelijkbare, maar minder euforische effecten. Anandamide wordt ook wel de geluksmolecule genoemd^[6]. Er wordt daarom onderzoek gedaan naar het effect van anandamide op de stemming en mentale gezondheid.

CBD bindt ook direct aan ‘transient receptor potential vanilloid 1’ (TRPV1). Dit is een veronderstelde ‘uitgebreide ECS’ cannabinoïde receptor. Deze site speelt een rol bij pijnwaarneming. In studies probeert men te bepalen of CBD via dit mechanisme pijn kan verminderen^[7].

Er zijn ook onderzoeken gaande naar het effect van CBD op angst. Veel mensen met endocriene ziekten, zoals hyperthyreoïdie, ervaren deze klacht. Tot dusver hebben onderzoekers de cannabinoïde^[8] getest op proefpersonen met algemene angstklachten. Verdere, uitgebreide klinische proeven tonen hopelijk aan wat de invloed van de cannabinoïde op deze klacht is voor mensen met endocriene ziekten.

Cannabis: een toekomstige behandeling voor endocriene ziekten?

Speelt cannabis in de toekomst mogelijk een rol bij de behandeling van endocriene ziekten? Dat zou kunnen, maar het is nog te vroeg om dat te zeggen. Uit de lopende onderzoeken moet blijken of de verbindingen uit de cannabisplant de klachten van dergelijke ziekten kunnen bestrijden. Ook moet blijken of cannabis de oorzaak van een aantal van deze aandoeningen kan aanpakken.

Maar daar horen ook tegenslagen bij. Mogelijk biedt cannabis enige voordelen. Toch lijken bepaalde gegevens te suggereren dat de plant het hormoonstelsel onder^[9] bepaalde omstandigheden ook kan verstoren. Onderzoekers moeten nu uitvinden hoe cannabis het hormoonstelsel kan helpen, zonder de delicate balans van de betrokken chemische stoffen negatief te beïnvloeden.