Rastafari: geschiedenis, overtuigingen en cannabisgebruik

Naar schatting zijn er wereldwijd 10.000 religies; zijn mensen niet fascinerend? Al deze geloofssystemen hebben verschillende opvattingen over de werkelijkheid, de schepping en over hoe mensen hun leven zouden moeten leiden. De Rastafari valt daarbij op als een unieke levensbeschouwing die veel invloed heeft uitgeoefend op cultuur, muziek en de cannabis community.

Vaak nemen mensen aan dat het geloofssysteem bijna uitsluitend om wiet draait. Maar als je iets dieper graaft, ontdek je dat het een rijk en complex wereldbeeld is met een Abrahamitische basis, naast elementen uit het christendom, de islam en het jodendom. Hieronder ontdek je alles wat je moet weten over de Rastafari, van het ontstaan en de praktijken ervan tot prominente figuren en het gebruik van cannabis als sacrament!

Wat is Rastafari?

Rastafari is veel meer dan dreads, wiet en reggae. Het is een monotheïstische religieuze beweging die in de jaren 30 in Jamaica is ontstaan. Het wereldbeeld heeft wortels in Abrahamitische godsdiensten en beschouwt de Bijbel als een heilig geschrift, vooral het Oude Testament.

Rastafari's interpreteren de Bijbel echter op een andere manier dan christenen en joden. Ze verwerpen daarbij veel van de westerse bijbelse leer. Veel aanhangers zien zichzelf bijvoorbeeld als de ware Israëlieten. Daarbij leggen ze de nadruk op het boek Exodus als metafoor voor de massale verdrijving van Afrikanen van hun continent tijdens de trans-Atlantische slavenhandel.

Volgelingen van de Rastafari hebben ook uiteenlopende opvattingen over Jezus Christus. Sommigen zien hem als een zwarte profeet die vocht tegen onderdrukking; anderen verwerpen de traditionele christelijke visie op Jezus in zijn geheel. Ze zien daarbij Haile Selassie, voormalig keizer van Ethiopië, als een reïncarnatie van Jezus Christus en de belichaming van Jah (de Rastafari-naam voor 'God') op aarde.

Waarom Rastafari's wiet roken

Binnen de Rastafari wordt wiet, of 'ganja', als sacrament gebruikt en dat heeft een aanzienlijke impact gehad op verschillende culturen. Als je bijvoorbeeld een coffeeshop binnenstapt, is de kans groot dat je de rasta-vlag tegenkomt en reggae hoort. Maar waarom roken Rastafari's precies wiet? De belangrijkste redenen zijn:

1. Sacrament: allereerst gebruiken veel rasta's wiet als een sacrament om hun geest voor Jah open te stellen. Door ganja te gebruiken, kunnen ze nadenken over hun leven en de wereld waarin ze zich bevinden.
2. Livity: het rasta-concept van livity beschrijft een manier van leven die in harmonie is met de natuur. De wietplant past in dit plaatje, want het is een natuurlijk middel; in tegenstelling tot synthetische en bewerkte geestverruimende stoffen.
3. Redeneren en mediteren: rasta's roken ganja in hun eentje, maar ook als ze tijd samen doorbrengen. Sommigen blowen tijdens gemeenschappelijke discussies, waarbij ze allerlei onderwerpen bespreken, van filosofie tot geschiedenis en actuele gebeurtenissen. Andere rasta's gebruiken juist uitsluitend wiet als ze alleen zijn, in een poging de meditatie te verbeteren.

Ondanks de sacramentele status van cannabis binnen de Rastafari, is het kruid in Jamaica nog altijd controversieel. Mogen rasta's legaal wiet roken in het land? De situatie is nogal onduidelijk, maar de regering erkent de sacramentele rechten van de religieuze groepering als het om de wietplant gaat. Daarbij mag men per huishouden vijf wietplanten kweken voor persoonlijk gebruik. Toch heeft dit de politie er niet van weerhouden om wiet van rasta's en andere leden van de community in beslag te nemen.

Wat is de oorsprong van de Rastafari?

De levensbeschouwing ontstond in de jaren 30 in Jamaica, als gevolg van een profetie van de zwarte politiek leider Marcus Garvey. Garvey wilde ontheemde Afrikanen verenigen en een exodus naar hun thuiscontinent op gang brengen. Als verkondiger van zwarte trots en zelfbeschikking voorspelde hij dat "een zwarte koning zal worden gekroond in Afrika, en dat hij de verlosser zal zijn". Na de kroning van keizer Haile Selassie I van Ethiopië zagen Garvey en anderen die voorspelling in vervulling gaan.

Met Selassie als hun gekroonde messias, begonnen rasta's in Jamaica de basis voor hun geloofsovertuiging te leggen. De jonge beweging nam al snel de tradities van de Jamaicanen op het platteland over. Deze beoefenden een vorm van christendom waarbij ze zich op de verbinding tussen mens en natuur richtten.

De Rastafari begon daarmee als een kleine en bescheiden beweging, gebaseerd op de profetie van Garvey en de kroning van Selassie, maar ontwikkelde zich de daaropvolgende jaren tot een veel bredere religieuze groep. Naar schatting zijn er inmiddels meer dan een miljoen rasta's over de hele wereld, vooral in Jamaica, de VS, Canada, het VK, verschillende Afrikaanse landen en Zuid-Amerika.

Prominente personen in de Rastafari

Verschillende figuren hebben de populariteit en verspreiding van de Rastafari aangedreven, van politieke leiders en keizers tot muzikanten. Misschien wel de invloedrijkste en belangrijkste personen van de beweging zijn:

• Leonard Howell: deze man wordt als een van de grondleggers van de Rastafari-beweging beschouwd. In de jaren 30 begon Howell met het verspreiden van een boodschap waarin hij het christendom met de filosofie van Garvey samenbracht. Zijn prediking werd superpopulair onder arme Jamaicanen en hij vestigde verschillende geloofscentra.
• Marcus Garvey: een van de belangrijkste figuren in de geschiedenis van de Rastafari. Garvey's voorspellingen leverden hem de status van profeet op onder sommige volgelingen. Zijn opvattingen over Afrikaans erfgoed en zwarte trots hielpen bij het vormen van de basis van de latere rastacultuur.
• Haile Selassie: keizer van Ethiopië van 1930 t/m 1974. Zijn kroning vervulde de profetie van Garvey. De meeste rasta's beschouwden Selassie dan ook als een messias en de incarnatie van God op aarde. Net als Garvey was Selassie groot voorstander van Afrikaanse eenheid en had hij een grote invloed op de rastacultuur en -religie.
• Bob Marley: natuurlijk heeft deze man geen introductie nodig! Bob Marley is bekend om zijn vrolijke reggaemuziek met een betekenis. Hij speelde daarbij een belangrijke rol bij het verspreiden van de boodschap van de Rastafari. Thema's als verzet, vrede en liefde doordringen zijn muziek.

Rastafari: een korte tijdlijn

Je weet nu wat meer over de prominente figuren in de geschiedenis van de Rastafari. Laten we echter nog iets dieper in de levensbeschouwing duiken door enkele belangrijke momenten te bespreken. De belangrijkste gebeurtenissen zijn:

• De profetie van Marcus Garvey (jaren 20): vóór het ontstaan van de Rastafari als geloofsovertuiging voorspelde Garvey de kroning van een zwarte koning die het Afrikaanse volk zou verenigen, emanciperen en naar huis zou leiden.
• Haile Selassie I wordt tot keizer gekroond (1930): Selassie ontving de kroon na het overlijden van keizerin Zauditu. Dit moment markeerde een keerpunt in de Ethiopische geschiedenis. Het verlangen van Selassie om de slavernij af te schaffen en Afrikaanse eenheid te stimuleren, maakte hem een belangrijke kandidaat voor Garvey's profetie.

• Leonard Percival Howell richt de eerste Rastafari-gemeenschap op (1935): Howell richtte Pinnacle op, de eerste rasta community in Jamaica. Hier vonden rasta's een plek om samen hun religie te belijden, weg van de druk en aantrekkingskracht van externe culturen.
• Mussolini valt Ethiopië binnen (1936): na de annexatie van Ethiopië door de Italiaanse dictator Benito Mussolini begonnen veel rasta's tekenen van een naderende apocalyps te zien. De rasta community zag de invasie als een directe aanval op hun geloof, heilige land en messias; ze verzamelden zich om te protesteren.
• Selassie's regering in ballingschap (1936-1941): Selassie en zijn regering waren niet welkom in zijn bezette rijk en zochten hun toevlucht in Londen. De regering werd nog steeds door de rasta-gemeenschap ondersteund en behield haar politieke legitimiteit.
• Geallieerde coalitie herovert Ethiopië (1941): dankzij een alliantie, geleid door Britse strijdkrachten en bestaande uit Ethiopische verzetsstrijders en soldaten uit Canada, de VS en andere landen, werd Ethiopië bevrijd. Toen het stof was neergedaald, werd Selassie opnieuw keizer; deze overwinning heeft de Rastafari-beweging aanzienlijk versterkt.

• Selassie bezoekt Jamaica (1966): rasta's van Jamaica konden hun messias ontmoeten toen Selassie het land bezocht. Dit historische moment versterkte de positie van Jamaica als belangrijke locatie voor de Rastafari-beweging. Het zorgde voor een hechte band tussen het land en Ethiopië.
• Selassie wordt afgezet als keizer en overlijdt (1974–1975): hoewel Selassie eerder vijandigheden had overwonnen, werd zijn rijk het slachtoffer van een marxistische staatsgreep. Kort daarna stierf Selassie onder verdachte omstandigheden. Dit veroorzaakte grote onrust binnen de rasta community; sommigen beschouwden Selassie nog altijd als heilig, maar anderen richtten hun aandacht op andere leiders.
• Bob Marley wordt gedoopt (1980): Bob Marley creëerde de legendarische muziek die de rasta-boodschap wereldwijd verspreidde. Uiteindelijk werd hij in de Ethiopisch-orthodoxe kerk gedoopt. Sommige rasta's respecteerden dit uit eer voor Ethiopië, maar anderen waren vol minachting.

Wat geloven Rastafari's?

Het is best lastig om precies te omschrijven waar rasta's in geloven. Dit komt omdat de tradities en overtuigingen onder de diverse groepen verschillen. Toch delen veel rasta's hetzelfde kernbeeld van de wereld. Dit houdt onder meer het volgende in:

1. Eén ware God: rasta's geloven in een monotheïstische God, ook wel 'Jah' genoemd, die het universum heeft geschapen.
2. Deugdzaam leven: rasta's geloven in een deugdzaam leven, met de nadruk op de deugden van liefde en respect en de afwijzing van hebzucht en materialisme.
3. Creatie: de natuur heeft een heilige plaats in de Rastafari, omdat de natuur het werk van Jah is.
4. Het hiernamaals: rasta's geloven dat de ziel eeuwig blijft leven nadat het fysieke lichaam is vergaan.
5. Huwelijk: het huwelijk en gezin zijn belangrijk voor Rastafari's. Ze promoten het idee van een gelukkig en heilzaam gezinsleven.

De leer van de Rastafari beschouwt daarnaast Zion en Babylon als twee tegengestelde krachten die hun invloed op de wereld uitoefenen. Zion verwijst naar Ethiopië als een spiritueel thuisland dat wordt gekenmerkt door vrijheid, hoop en verlossing. Babylon staat daarentegen voor kwaad, onderdrukking en racisme.

De stromingen binnen de Rastafari-beweging

De kernovertuigingen daargelaten, hebben de verschillende gemeenschappen allemaal iets andere opvattingen. De belangrijkste stromingen zijn:

• Twaalf stammen van Israël: deze stroming draait grotendeels om het idee van de twaalf stammen die in de Bijbel worden genoemd. In de Rastafari heeft elke stam zijn eigen muzieknoot en kleur, en biedt elke stam een uniek geschenk aan de community als geheel. Deze stroming predikt het belang van liefde en broederschap.
• Bobo Shanti: deze stroming is sterk verbonden met Afrikaanse culturen, en staat voor discipline en orde; leden dragen vaak traditionele kleding met een mantel.
• Nyahbinghi: dit is de oudste stroming binnen de Rastafari die zich op de leer van Marcus Garvey richt. Tijdens de aanbidding wordt er gedrumd en gezongen.

Livity: een belangrijk concept voor de Rastafari

Het concept van 'livity' is een samenvatting van de belangrijkste leerstellingen van de levensbeschouwing en hoe deze er in de praktijk uitzien. De term verwijst naar een manier van leven die streeft naar liefde voor jezelf, de gemeenschap en de natuur. Streven naar livity draait daarbij niet alleen om spirituele praktijken, maar ook om fysieke.

Livity inspireert rasta's om een eenvoudig leven te leiden dat sterk met de natuur verweven is. Materialisme wordt afgewezen en fysieke activiteiten, gebed, meditatie en andere lifestylefactoren worden aangemoedigd.

Deze manier van leven omvat ook een Ital-dieet. Zijn rasta's dan veganistisch? Niet altijd. Met een Ital-dieet proberen rasta's hun fysieke en spirituele gezondheid te ondersteunen, maar het dieet zelf verschilt per persoon. Sommige rasta's eten wel dierlijke producten, terwijl anderen een strikter dieet volgen, bestaande uit biologisch en lokaal gekweekt plantaardig voedsel.

Waarom dragen rasta's dreadlocks?

Veel rasta's hebben lange dreadlocks. Deze haarstijl heeft wereldwijd een iconische status vanwege de associatie met de geloofsovertuiging. Maar dreadlocks zijn veel meer dan alleen een fashion statement. Rasta's dragen ze namelijk ook als een symbool van hun levensbeschouwing. Ze beschouwen hun haar, net als alle andere dingen die door God zijn geschapen, als heilig. Dreadlocks symboliseren bovendien de Afrikaanse roots van veel rasta's.

De rasta-kleuren van livity

De Rastafari-vlag is je waarschijnlijk wel bekend. Deze bevat drie iconische kleurrijke banden. Elk van deze kleuren vertegenwoordigt een belangrijk onderdeel van de cultuur. De kleuren zijn:

• Rood: deze kleur vertegenwoordigt het bloed dat is vergoten in de strijd voor bevrijding, evenals de levenskracht van rasta's.
• Goud: deze kleur staat voor de rijkdom van Afrika, evenals de warme zon die boven het continent schijnt.
• Groen: vruchtbaarheid, groei, landbouw en natuur. Deze kleur vertegenwoordigt de weelderige aard van de planeet die we 'thuis' mogen noemen.

De Jamaicaanse steam chalice als Ital-benadering

Je weet nu waarom veel rasta's voor een Ital-dieet kiezen. Dit concept passen ze echter ook toe op de manier waarop ze wiet gebruiken; op een natuurlijke manier. Zo maken ze gebruik van een Jamaicaanse steam chalice, een soort low tech waterpijp van kokosnoot, bamboe en klei om cannabis te vapen. Hierbij komen de cannabinoïden en terpenen bij een lage temperatuur vrij. Het plantaardige materiaal wordt zo niet verbrand, wat met een joint, blunt of bong wel gebeurt.

Een blik op de Rastafari-beweging

Dankzij dit artikel heb je nu een beter idee van de Rastafari-beweging, die belangrijk voor de cannabiswereld is geweest. De rastacultuur heeft relatief weinig volgers, maar de impact ervan op muziek, eten en lifestyle is groot. Het sacramentele gebruik van wiet maakt de geloofsovertuiging daarbij opvallend, maar is niet het enige wat de beweging uniek maakt. De leer van de Rastafari is veelomvattend, en omvat spirituele praktijken, uiteenlopende principes en voedingsvoorschriften, waarbij de natuur centraal staat.