Kan wiet de pijn en ontstekingen bij artritis verminderen?

Hoewel de evidence-based geneeskunde nog geen remedie tegen artritis heeft gevonden, helpen verschillende behandelingen de progressie van de ziekte wel te vertragen. Vroegtijdige behandeling zoals aanpassingen van de leefstijl zijn bijzonder effectief, maar vaak niet voldoende. Dus, waar past wiet in de behandeling van de aandoening? Laten we hieronder eens kijken wat artritis inhoudt, welke verschillende soorten artritis er zijn en of cannabinoïden als THC en CBD daarbij kunnen helpen.

Wat is artritis?

In de brede zin van het woord verwijst artritis of artropathie naar een reeks ontstekings- en niet-ontstekingsgerelateerde aandoeningen die de functies en gevoeligheid van een of meer gewrichten beïnvloeden. Hoewel het voornamelijk wordt geassocieerd met het verouderingsproces, kunnen ook jonge mensen er last van krijgen. Dit zijn de belangrijkste feiten^[1] over artritis:

• Veel mensen hebben last van artritis: naar schatting hebben meer dan 40 miljoen^[2] mensen in Europa artrose, een vorm van artritis. In de Verenigde Staten hebben maar liefst 54,4 miljoen mensen door een arts gediagnosticeerde artritis.
• Het treft vrouwen meer dan mannen: artritis komt iets meer voor bij vrouwen dan bij mannen, hoewel experts niet precies weten waarom.
• Gebrek aan lichaamsbeweging kan bijdragen aan de aandoening: Mensen die weinig aan lichaamsbeweging doen, hebben vaker last van bepaalde vormen van artritis dan mensen die regelmatig sporten.

Artritis heeft een enorme impact op zowel het individu als de samenleving als geheel. Wetenschappers zetten dan ook alles op alles om nieuwe manieren te vinden om de aandoening te behandelen, de levenskwaliteit te verbeteren en het aantal gevallen te verminderen. Het lastige is echter dat er verschillende soorten artritis en symptomen zijn.

Soorten artritis

De meest voorkomende vormen van de ziekte zijn:

In principe zijn er twee vormen van artritis; degeneratieve en inflammatoire artritis. Degeneratieve artritis behelst de afbraak van bind- en dempend weefsel in de gewrichten, wat uiteindelijk tot erosie en vervorming van de botten leidt.

Inflammatoire artritis komt niet uit slijtage voort. Dit type artritis treedt op wanneer het immuunsysteem per ongeluk gezonde cellen aanvalt, wat tot mogelijke erosie van de gewrichten leidt. Laten we hieronder eens wat dieper op een veelvoorkomende diagnose binnen deze categorieën ingaan.

• Osteoartritis, of artrose

Deze vorm van degeneratieve artritis treedt op wanneer het kraakbeen, een stevige en elastische vorm van bindweefsel tussen de gewrichten, beschadigd raakt. Naarmate het kraakbeen verder achteruitgaat, komt het botoppervlak bloot te liggen en neemt de wrijving toe. Uiteindelijk leidt de aandoening tot erosie en vervorming van de botten, ontstekingen in gewrichten en zelfs ligamentschade.

De symptomen van artrose zijn onder meer:

• Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis: In tegenstelling tot de mechanische slijtage van artrose, vallen immuuncellen hierbij de bekleding van de gewrichten aan, wat tot boterosie en ernstige gewrichtsmisvorming leidt. De aanval van het immuunsysteem strekt zich bij sommige mensen ook uit tot buiten de gewrichten, en kan ook de huid, ogen, longen en zelfs het hart aantasten.

De symptomen van reumatoïde artritis zijn onder meer:

Zijn artritis en reuma hetzelfde?

Niet helemaal. Artritis is de algemene Griekse naam voor arthropathie, wat 'ontsteking van de gewrichten' betekent. Dit verwijst specifiek naar chronische of acute ontstekingen, samen met structurele schade en pijn in de gewrichten. Reuma is daarentegen is een ouderwetse term die elke ziekte in de gewrichten, spieren, pezen, ligamenten en andere vezelige weefsels beschrijft.

Kan wiet bij artritis helpen?

De ontwikkeling van nieuwe behandelingen zou op termijn miljoenen mensen kunnen helpen. Maar hoe kan cannabis een behandeling voor de aandoening zijn? Lopend onderzoek (zie hieronder) toont aan dat wiet een rol zou kunnen spelen door een van de belangrijkste systemen in het menselijk lichaam te beïnvloeden.

• Een korte uitleg van het endocannabinoïde systeem

Om te bevatten in hoeverre wiet in verband staat met artritissymptomen, moeten we even kort op het endocannabinoïdesysteem (ECS) ingaan. Dit intercellulaire netwerk helpt verschillende processen in het menselijk lichaam te reguleren, van de eetlust en stemming tot de botremodellering en de modulatie van neurotransmitters. De componenten van dit systeem komen voor in de meeste weefsels, inclusief het zenuwstelsel, het voortplantingssysteem, het skelet, het spijsverteringskanaal en het bindweefsel.

Maar wat doet het endocannabinoïdesysteem nu precies? Het ECS helpt het lichaam om een biologisch evenwicht of homeostase te behouden. Het voorkomt dat zaken onder- of overbelast raken, waardoor andere systemen hun werk optimaal kunnen doen. Het 'klassieke' concept van het ECS bestaat uit twee hoofdreceptoren: cannabinoïdereceptor 1 (CB1) en cannabinoïdereceptor 2 (CB2). Ook bevat het signaalmoleculen die bekendstaan als endocannabinoïden, evenals vijf verschillende gerelateerde enzymen.

Onderzoek naar het ECS heeft ook veel andere componenten van dit systeem blootgelegd, waaronder verschillende receptortypen, zoals TRPV1-, PPAR- en andere GPR-receptoren, en een groot aantal andere signaalmoleculen. Er wordt aangenomen dat deze stoffen samen behoren tot het 'uitgebreide' concept van het ECS, beter bekend als het endocannabinoïdoom^[3].

Lopende studies onderzoeken in hoeverre het ECS een rol speelt bij de oorzaak en ontwikkeling van artritis. Onderzoekers aan de Universiteit van Edinburgh vermoeden bijvoorbeeld een sterk verband tussen artrose en ECS-componenten die in het synoviale weefsel en de vloeistof rondom de gewrichten zitten.

Tijdens het bestuderen van muizen vond het team tot wel 40% meer kraakbeenafbraak bij muizen met een tekort aan de CB2-receptor. Toen ze een synthetische cannabinoïde toedienden, ontdekten ze dat het de progressie van de ziekte bij jonge muizen met normale niveaus van CB2 aanzienlijk remde. De muizen met een tekort aan de receptor vertoonden echter geen veranderingen.

Deze bevindingen komen overeen met het idee van klinische endocannabinoïde-deficiëntie (CECD), een theorie van cannabisonderzoeker dr. Ethan Russo. CECD suggereert dat een gebrek aan endocannabinoïden, cannabinoïde-receptoren of enzymen het ECS kan beïnvloeden. En omdat het ECS zo'n fundamentele rol speelt in het lichaam, kan een gebrek aan componenten wellicht tot verschillende ziekten en gezondheidsproblemen leiden.

THC versus CBD bij artritis

Wiet produceert meer dan honderd cannabinoïden. En net zoals de endocannabinoïden van het lichaam kunnen deze moleculen op ECS-receptoren inwerken. Dit betekent dat fytonutriënten uit cannabis mogelijk een directe impact hebben op een van de belangrijkste systemen van het menselijk lichaam. Maar wat betekent dit voor mensen met artritis? Welnu, de rol van het ECS als therapeutisch doel is recentelijk onderzocht.

THC en CBD zijn de twee meest voorkomende cannabinoïden in moderne cannabis cultivars. Beide moleculen beïnvloeden het ECS op verschillende manieren. THC bindt zich direct aan zowel de CB1- als CB2-receptoren. De psychoactieve effecten ontstaan vooral doordat het CB1-receptoren in het centrale zenuwstelsel activeert, wat tot een hogere afgifte van neurotransmitters leidt.

CBD daarentegen heeft een lage affiniteit voor beide receptoren. In plaats daarvan slaagt het erin de endocannabinoïde-niveaus te verhogen via een interactie met sleutelenzymen.CBD bindt zich ook aan de ECS-receptor TRPV1. Deze receptor is betrokken bij de verwerking van pijn. Lees verder en ontdek wat onderzoek precies over de mogelijke impact van beide cannabinoïden op artritis zegt.

• THC en artritis

Op dit moment is de rol van THC bij artritis nog niet op mensen onderzocht. Gegevens uit studies naar andere aandoeningen lijken wel hoopgevend te zijn voor de behandeling van artritis. Momenteel onderzoeken wetenschappers onder meer de effecten van wiet met een hoog THC-gehalte^[4] op zenuwpijn, de slaapkwaliteit en ontstekingspijn.

THC kan mogelijk ook een positieve invloed hebben op de psychologische problemen waarmee sommige artritispatiënten worden geconfronteerd. Veel mensen met artritis ervaren stemmingsstoornissen als gevolg van de pijn en verminderde mobiliteit. THC veroorzaakt een acute stijging van het dopaminegehalte^[5], een neurotransmitter die een zeer grote invloed op je stemming heeft. Dit effect kan gunstig zijn voor sommige mensen met artritis.

• CBD en artritis

Ook hier is er een gebrek aan klinische onderzoeken, waardoor we de mogelijke voordelen van CBD bij artritis niet wetenschappelijk kunnen onderbouwen. Momenteel bestuderen onderzoekers bijvoorbeeld in hoeverre CBD verband houdt met pijn en ontstekingen^[6] bij dieren.

CBD bindt zich nauwelijks aan CB1 en CB2, maar verstoort wel in hoge mate enzymen van het ECS. Het enzym vetzuuramidehydrolase (FAAH) is verantwoordelijk voor het afbreken van veel endocannabinoïden. Onderzoekers bekijken op dit moment hoe FAAH-remming het gehalte endocannabinoïden^[7] kan verhogen om uiteindelijk pijn en ontstekingen te verminderen. 

Oliën, sprays of topicals bij artritis?

Naarmate wetenschappers steeds meer ontdekken over cannabinoïden en artritis, bekijken ze ook op welke manieren ze deze fytochemicaliën toe kunnen passen.

Veel artritispatiënten die cannabis overwegen, stellen vragen als: hoe gebruik je CBD-olie bij artritis? En: zou ik bij artritispijn CBD-crème kunnen gebruiken? Hoewel we deze vragen nog niet kunnen beantwoorden, zullen toekomstige studies hopelijk wel meer duidelijkheid scheppen.

Ondertussen kunnen mensen die cannabis overwegen, kiezen voor zowel oraal als sublinguaal gebruik van olie. Bij oraal gebruik reizen cannabinoïden als THC en CBD door het spijsverteringsstelsel en de lever. Daarbij worden ze omgezet in verschillende metabolieten, waarna ze door de rest van het lichaam gaan. Bij sublinguaal gebruik (het druppelen van olie onder de tong) komen de cannabinoïden echter rechtstreeks in de bloedbaan terecht. Dit resulteert in snellere effecten.

Sprays en topicals die rechtstreeks op aangetaste gewrichten worden aangebracht, kunnen mogelijk op die plek een verzachtende werking hebben. Sprays die op de huid worden aangebracht, worden echter niet supergoed opgenomen. Uitwendig aangebrachte cannabinoïden richten zich namelijk vooral op cellen in de huid.Daarentegen zijn transdermale pleisters een vorm van topische cannabis met een betere opname in het bloed rond het gewricht.

Is wiet veilig bij artritis te gebruiken?

De bijwerkingen van THC bij tests met proefpersonen omvatten vaak een tijdelijk verminderde hersenfunctie^[8]. Veelvoorkomende bijwerkingen van CBD zijn een droge mond, diarree, verminderde eetlust, slaperigheid en vermoeidheid.

Over het algemeen heeft wiet een beter veiligheidsprofiel dan veel andere middelen. Wiet heeft over het algemeen een goed veiligheidsprofiel met een beperkt aantal bijwerkingen. THC kan bij sommige mensen echter wel psychische problemen veroorzaken. Dit is goed om te weten als je vatbaar bent voor psychische aandoeningen. Wat CBD betreft, wordt deze stof volgens de Wereldgezondheidsorganisatie over het algemeen goed verdragen, en heeft het een goed veiligheidsprofiel^[9].

Wiet in een ander licht: een nieuw perspectief op een oud kruid

Volgens de Amerikaanse Centers for Disease Control, kampt iets minder dan de helft van de volwassenen van 65 jaar of ouder met een door een arts gediagnosticeerde vorm van artritis. Meer dan de helft van de Amerikaanse volwassenen met de aandoening is echter tussen de 18 en 64 jaar oud^[10]. Gebruikers van therapeutische wiet in het land zijn gemiddeld 45 jaar^[11]. Deze bevindingen suggereren dat senioren, die meer last hebben van ernstige artritis door een opeenstapeling van schade, minder snel geneigd zijn om therapeutische cannabis te proberen om symptomen te verlichten.

Dit kan deels worden verklaard door het sociale stigma dat nog steeds aan de plant kleeft. De jongere generatie heeft inmiddels een andere kijk op de plant, maar oudere generaties zijn nog altijd gevoelig voor de propaganda van Nixons War on Drugs en de Reefer Madness. Dankzij vooruitgang in wetenschappelijk onderzoek en politiek beleid veranderen deze mensen echter ook steeds meer van mening: in 2007 gebruikte slechts 0,4% van de volwassenen van 65 jaar en ouder wiet, maar in 2015 was dit percentage gestegen naar 2,9%^[12].

In lopende studies worden diverse verbindingen uit de wietplant onderzocht, waaronder cannabinoïden (en uiteindelijk ook terpenen en flavonoïden). Wetenschappers proberen daarbij te achterhalen of deze stoffen effect hebben op pijn, ontstekingen, verslechtering van de gewrichten en andere klachten die de kwaliteit van leven van senioren beïnvloeden.

Veel oudere patiënten zien het roken van wiet niet zitten. Maar alternatieven voor roken zijn mogelijk wel aantrekkelijk. Zorgvuldig gedoseerde edibles en vakkundig samengestelde oliën en extracten, of zelfs hightech vaporizers, kunnen waarschijnlijk ook de voordelen van wiet bieden, zonder verbranding.

Ook zijn er richtlijnen voor verantwoordelijk wietgebruik in de maak, om het stereotype van de 'onverantwoordelijke, luie stoner' te doorbreken. De National Organization for the Reform of Marijuana Laws (NORML) heeft bijvoorbeeld de Principles of Responsible Cannabis Use gepubliceerd, in een poging een ander beeld te schetsen. De Principles omvatten:

• Wiet is uitsluitend voor volwassenen
• Geen wiet gebruiken bij deelname aan het verkeer
• Rekening met anderen houden
• Misbruik voorkomen
• De rechten van anderen respecteren

Wiet bij artritis: een veelbelovende toekomst?

Helaas moeten artritispatiënten nog wel even wachten voordat er sprake is van echt sluitend bewijs. Er is nog kwalitatief onderzoek met proefpersonen nodig om de daadwerkelijke effecten van wiet op de symptomen van artritis te bepalen. De betrokkenheid van het ECS bij de aandoening belooft echter veel goeds. Hopelijk zullen onderzoekers snel ontdekken welke cannabinoïden en welke toedieningsmethode het beste bij artritis werken!