Hoe beïnvloeden wiet en CBD het geheugen?

Het is geen geheim dat blowen je geheugen op de korte termijn beïnvloedt. Maar wat houdt dat eigenlijk precies in? En verpest wiet je geheugen voorgoed?

Verantwoord wietgebruik vereist inzicht in de ongunstige effecten van cannabis, zodat we er beter mee om kunnen gaan. In dit artikel onderzoeken we dan ook hoe wiet zowel op korte als lange termijn het geheugen beïnvloedt. Blow verantwoord, en maak hieronder kennis met de voordelen en risico's wat betreft je geheugen.

Hoe werkt het geheugen?

Simpel gezegd, kan de cognitie worden omschreven als een duaal proces dat uit twee systemen bestaat.

• Systeem 1 is het onbewuste: dit betreft automatische, eenvoudige beslissingen, evenals snelheid.
• Systeem 2 is het bewustzijn: het systeem waarin je waarschijnlijk het gevoel hebt dat je je hier bevindt. Systeem 2 behelst complexe beslissingen waar actief over moet worden nagedacht. Het is langzamer, maar wel betrouwbaarder.

Het geheugen leunt op beide systemen, maar we zouden kunnen stellen dat ons geheugen en onze herinneringen 'leven' in systeem 2. We vormen herinneringen het beste door bewuste interactie met de wereld (aandacht), wat vervolgens ons kortetermijngeheugen beïnvloedt.

Normaal gesproken gaan herinneringen op de korte termijn voor altijd verloren als ze niet worden getraind. Deze training kan zowel intern en bewust zijn als een externe herhaling. Oefening zal uiteindelijk informatie naar het langetermijngeheugen verplaatsen, waar het voor onbepaalde tijd blijft en op elk moment toegankelijk is.

De link tussen cognitieve functies en wiet

Het is zeer complex om de effecten van wiet op de cognitieve functie te duiden. Niet in de laatste plaats omdat cannabis bestaat uit meer dan honderd verschillende cannabinoïden, waarvan we op dit moment alleen THC en CBD enigszins begrijpen (en zelfs daar zijn nog veel vragen over). Bovendien kunnen de concentraties van deze cannabinoïden in de wietplant enorm variëren. Hierdoor is het vooralsnog onmogelijk om algemene beweringen te doen over hoe wiet het geheugen beïnvloedt.

Aangezien de meeste cannabisvariëteiten THC bevatten, kunnen we echter wel wat over de effecten van deze psychotrope cannabinoïde zeggen. En dankzij de ontwikkeling van breeding groeit ook de algemene kennis over CBD, en beginnen we tevens de rol van deze cannabinoïde beter te begrijpen.

Alle cannabinoïden hebben tot op zekere hoogte een wisselwerking met het endocannabinoïdesysteem (ECS) van het lichaam. Dit fysiologische netwerk van receptoren en kanalen wordt van nature geactiveerd door lichaamseigen endocannabinoïden, zoals anandamide.

De cannabinoïden die in cannabis zitten, kunnen ook een interactie met het ECS aangaan. Dit kan zowel op een directe (THC) als op een indirecte (CBD) manier. Het ECS beïnvloedt bijna alle lichaamsfuncties, waaronder de afgifte van dopamine en belonings- en leerprocessen, en dus ook het geheugen.

De kortetermijneffecten van wiet op het geheugen

Iedereen die regelmatig wiet gebruikt, weet dat het het kortetermijngeheugen beïnvloedt. Of je nu vergeet wat je een minuut geleden gezegd hebt, wat iemand tegen jou heeft gezegd, of halverwege je verhaal de draad kwijtraakt: de effecten op het kortetermijngeheugen zijn overduidelijk.

Maar hoe werkt dit precies? Daarvoor gaan we eens kijken naar een studie uit 2021 van Kroon, Kuhns en Cousijn^[1]. En waar nodig bespreken we ook andere studies.

• Motorisch geheugen

De effecten van wiet beïnvloeden allereerst de motorische remming, dat wil zeggen: iemands vermogen om met een motorische taak te stoppen. Dit werd getest met een zogenaamde stop-signaaltaak. Deelnemers moesten een motorische taak starten op het ene signaal en deze vervolgens stoppen op een ander signaal. Het tijdsverschil tussen het stopsignaal en de remming van de motorische taak werd vervolgens gemeten, waarmee het motorisch geheugen werd gekwantificeerd.

Bij deelnemers die onder invloed van wiet waren was deze tijd aanzienlijk langer dan bij degenen die dat niet waren. Aan de andere kant wordt de remming mogelijk niet beïnvloed voordat een respons wordt geïnitieerd^[2].

Deze resultaten zijn statistisch veelzeggend, maar de onderzoekers geven ook toe dat nader onderzoek vereist is. Desalniettemin lijkt het erop dat wiet een nadelig effect op sommige aspecten van het motorisch geheugen kan hebben.

• Leren en geheugen

Bevindingen over het effect van wiet op het leren en geheugen lijken wel een duidelijk verband aan te tonen. Het komt wellicht niet als een verrassing dat de resultaten daarbij van de dosis afhangen: een grotere hoeveelheid wiet lijkt gelijk aan een slechter geheugen te staan.

Interessant detail is dat hoewel is aangetoond dat wietconsumptie dit aspect van het kortetermijngeheugen negatief beïnvloedt, het onduidelijk is of langdurig gebruik de effecten ook versterkt of niet. De kans bestaat dat het kortetermijngeheugen evenveel wordt aangetast bij iemand die voor het eerst wiet gebruikt als bij iemand die al zijn halve leven blowt. Maar dat is dus niet duidelijk.

Een studie met tieners toont aan dat wietconsumptie hun vermogen om nieuwe informatie te onthouden afremt, maar dat dit niet het geval is bij het ophalen van informatie uit het geheugen^[3]. In tegenstelling tot bovenstaand onderzoek, bleek uit deze studie dat chronisch wietgebruik wel degelijk correleerde met het vermogen om nieuwe informatie op te slaan. Opvallend is ook dat deze studie zich richtte op tieners, en bekend is dat wiet een nadeliger effect op hen heeft dan op volwassenen.

• Werkgeheugen

Ook het werkgeheugen heeft met het kortetermijngeheugen te maken. Het werkgeheugen is letterlijk het vermogen om informatie in realtime te verwerken. Het wordt gebruikt wanneer je iets leert en het helpt je verbanden te leggen. Het is je vermogen om een gedachtegang vast te houden en deze verder te verwerken.

De bevindingen met betrekking tot de effecten van wiet op het werkgeheugen zijn nogal inconsistent, zeker bij langdurig gebruik. Wel lijkt het lijkt tot nu toe aannemelijk dat cannabis een negatief effect op het werkgeheugen heeft.

Uit onderzoek bleek dat bij deelnemers die wiet gebruikten alleen sprake was van een significante verslechtering van het werkgeheugen als er THC in de urine kon worden gedetecteerd^[4]. THC blijft maar voor een relatief korte tijd na het roken in de urine aanwezig. Dit kan betekenen dat de invloed op het werkgeheugen eerder verband houdt met acute effecten dan met langetermijneffecten.

• Verbaal geheugen

Zowel het verbale geheugen als het non-verbale geheugen worden negatief door wietgebruik beïnvloed. Dit ook een van de best waarneembare effecten bij wietgebruikers die recentelijk hebben gerookt. Een veel voorkomend gevolg is dat iemand moeite heeft om een gesprek te volgen. En ook dit type geheugen is onlosmakelijk verbonden met het vermogen om nieuwe informatie te onthouden.

Uit onderzoek, waarbij 25 jaar lang 3300 personen werden gevolgd, bleek dat gebruikers ongeveer één woord per vijf jaar blowen vergaten^[5]. Toch moeten deze bevindingen niet worden verward met effecten op het kortetermijngeheugen, ook al hebben ze betrekking op het verbale geheugen.

• Emotioneel geheugen

De kortetermijneffecten van wietgebruik op de emotionele verwerking lijken slechts minimaal. Uit onderzoek blijkt dat de emotionele verwerking over het algemeen niet wordt belemmerd door de effecten van wiet. Wel gebeurt dit bij het herkennen en onthouden van negatieve emotionele signalen^[6]. Het vermogen van een persoon om negatieve emoties te herkennen, lijkt door wietgebruik echter slechts licht te worden belemmerd.

Interessant is dat een andere studie significante sekseverschillen in de emotionele verwerking ontdekte, waarbij wordt gedacht dat ze door de resterende effecten van wiet worden beïnvloed^[7]. Dit benadrukt de noodzaak van verder, grondiger onderzoek naar cannabis en het effect ervan op specifieke demografische groepen.

• Ruimtelijk geheugen

Ruimtelijk geheugen is het vermogen om details in de directe omgeving te onthouden. Het stelt je bijvoorbeeld in staat om je de laatste locatie van je sleutels te herinneren, of om je weg uit een doolhof te vinden. Dit type geheugen wordt ook door wiet beïnvloed.

Een studie uit 2014 toont aan dat THC het ruimtelijk geheugen drastisch en negatief kan beïnvloeden^[8]. In de jaren negentig werd dit ook met muizen getest: muizen die THC hadden ingenomen, hadden meer moeite om uit een doolhof te komen.

• Aandacht

Aandacht is geen op zichzelf staande geheugenvorm, maar het geheugen is er wel volledig afhankelijk van. Het is vrijwel onmogelijk om de negatieve effecten van wiet op het kortetermijngeheugen te begrijpen, zonder eerst het effect ervan op onze aandacht te begrijpen.

Onderzoek wijst uit dat aandachtscontrole wordt geremd door zowel acuut wietgebruik (waarbij de remming op een dosisafhankelijke manier toeneemt) als langdurig gebruik. Dit zou in principe ook kunnen verklaren waarom het kortetermijngeheugen negatief door wiet wordt beïnvloed. Als je immers ergens geen aandacht aan kunt besteden, zul je het waarschijnlijk ook niet kunnen onthouden.

De langetermijneffecten van wiet op het geheugen

Net zoals we nog weinig weten over de effecten van langdurig wietgebruik op het geheugen, weten we ook nog niet veel over het effect van wiet op het langetermijngeheugen. Het lijkt er echter wel op dat het langetermijngeheugen beter tegen een 'wietstootje' kan dan het kortetermijngeheugen^[9]. Wanneer een herinnering dus eenmaal is opgeslagen, kun je er vrijwel zeker nog bij komen.

Zet je echter consequent je kortetermijngeheugen onder druk, dan zul je sowieso niet veel nieuwe herinneringen in je langetermijngeheugen kunnen opslaan, waardoor er ook niet veel op te halen valt.

Hoe dan ook, de effecten van langdurig wietgebruik zijn veel moeilijker vast te stellen. Gedurende de jaren verstrijken, spelen er steeds meer factoren mee. En dan is er nog de complexiteit omtrent de term 'wietgebruik'. Twee mensen roken misschien al twintig jaar wiet, maar hoeveel roken ze per dag? En welke soort hebben ze gerookt?

Wat we echter wel weten, is dat als wiet het kortetermijngeheugen aantast, dit ook langetermijneffecten kan hebben. Wanneer je twintig jaar lang elke dag rookt, is er gedurende deze periode waarschijnlijk sprake van een negatief effect op je kortetermijngeheugen. En hierdoor is er indirect dus ook sprake van langetermijneffecten.

Maar er is ook goed nieuws: onthouding lijkt je hersenen in staat te stellen zichzelf te herstellen. Het is niet helemaal duidelijk of dit herstel gedeeltelijk of volledig is, en ook niet hoelang het duurt. Maar ben je ervan overtuigd dat je kortetermijngeheugen is aangetast, dan kun je er waarschijnlijk wel iets aan doen.

• De langetermijneffecten van wiet op het geheugen bij tieners

Het negatieve effect van wiet op het geheugen lijkt sterker te zijn als je relatief jong begint met blowen. Zo weten we dat wietgebruik tijdens de hersenontwikkeling buitengewoon negatieve effecten kan hebben. En deze kunnen ook veel moeilijker ongedaan worden gemaakt.

Aangezien deze effecten plaatsvinden terwijl de hersenen zich ontwikkelen, kun je er voorgoed last van blijven hebben. Bij een volwassen brein is deze kans veel kleiner. Gebruik dus geen wiet als je nog jong bent!

Hoe zit het met CBD en het geheugen?

Kunnen stoffen als cannabidiol (CBD) de geheugenfunctie verbeteren^[10]? Of veroorzaakt CBD juist geheugenverlies?

Het vermogen van CBD om bepaalde eCBome-receptoren te activeren, roept de vraag op of de cannabinoïde^[11] in deze omstandigheden zou kunnen helpen ontstekingscascades te onderdrukken en geheugenverlies te verminderen^[12].

Net als THC en andere cannabinoïden, heeft CBD in rauwe cannabis de vorm van een cannabinoïde-zuur (CBDA), wat het resultaat is van de enzymatische transformatie van de voorloper CBGA. Als meroterpeen (deels fenol, deels terpeen) speelt CBDA een beschermende rol in de plantenfysiologie. Bij blootstelling aan hoge temperaturen verandert CBDA door decarboxylering in het bekendere CBD. Dit niet-psychotrope molecuul heeft een ietwat ongericht en willekeurig werkingsmechanisme in het lichaam. In plaats van zich te richten op één moleculair doelwit, werkt CBD namelijk samen met verschillende receptoren^[13], waaronder:

• CB1 (inverse agonist, antagonist, negatieve allosterische modulator)
• CB2 (inverse agonist, antagonist, negatieve allosterische modulator)
• GPR55 (antagonist)
• TPPA1 (agonist)
• TRPV1 (agonist)
• Serotoninereceptor 5HT1A (indirecte agonist)
• PPARy (agonist)

CBD beïnvloedt ook veel andere receptoren die deel uitmaken van het eCBome. Dit wijdverbreide werkingsmechanisme maakt cannabidiol een goede kandidaat voor tal van klinische toepassingen. Laten we eens kijken hoe CBD, door interactie met dergelijke receptoren, het geheugen kan beïnvloeden.

Geheugenverlies

Veroorzaakt CBD geheugenverlies? Of kan het helpen om het juist te verminderen? Als het gaat om het gebruik van cannabis, kan het innemen van CBD naast THC helpen om de effecten van laatstgenoemde op het kortetermijngeheugen tegen te gaan. Onderzoekers onderzoeken daarbij of een combinatie van beide kan leiden tot vermindering van geheugenverlies^[14] in vergelijking met alleen THC.

Ook wordt de impact van CBD op de menselijke hersenen als geheel onderzocht. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht hebben bijvoorbeeld een systematische review^[15] uitgevoerd om de acute effecten van CBD op de emotionele verwerking, het verbaal geheugen en de auditieve en visuele verwerking te analyseren. Studies die hierbij zijn bekeken, behelzen zowel gezonde deelnemers als proefpersonen met een psychiatrische stoornis.

En ook een paper in Journal of Psychiatric Research draagt bij aan wat we over dit onderwerp weten, met een onderzoek waarin is gekeken naar het effect van CBD^[16] op het verbale episodisch geheugen van gezonde jonge mensen.

Naast het verbeteren van het geheugen, willen onderzoekers graag weten of CBD verontrustende herinneringen kan blokkeren, zoals traumatische herinneringen bij PTSS. Terwijl het proces van reconsolidatie helpt om het geheugen te versterken, helpen reconsolidatie-blokkers het geheugen te belemmeren en geheugensporen uit te wissen. In onderzoek^[17] in Neuropsychopharmacology werd gekeken of CBD herinneringen van zowel één dag als zeven dagen oud bij ratten kon blokkeren.

Cognitieve stoornissen

Verschillende neurodegeneratieve ziektes leiden tot geheugenverlies, waaronder dementie en milde cognitieve stoornissen (MCI). Neuro-inflammatie is een belangrijk kenmerk^[18] van dementie. In lopende onderzoeken wordt getest CBD of ontstekingsremmende^[19] en neuroprotectieve^[20] eigenschappen heeft. Onderzoekers beoordelen daarnaast of CBD geheugen-herstellende^[21] effecten op proefdieren met een cognitieve stoornis (veroorzaakt door een neurodegeneratieve ziekte) heeft. En wetenschappers in Australië hebben het effect van langdurig gebruik van CBD op de ontwikkeling van geheugenverlies met betrekking^[22] tot sociale herkenning bij dieren met de ziekte van Alzheimer getest.

THC versus CBD voor het geheugen

THC en CBD hebben verschillende werkingsmechanismen in het lichaam. Beide richten zich op meerdere eCBome-receptoren, maar een van de belangrijkste verschillen is de manier waarop ze op CB1 inwerken. Daar waar CBD een lage affiniteit heeft met deze receptor, werkt THC als een gedeeltelijke agonist, wat betekent dat het de activatie ervan verhoogt. Als dit gebeurt, veroorzaakt het molecuul een acute toename van dopamine en een cannabis-high.

Maar welke cannabinoïde moet je kiezen voordat je bijvoorbeeld een examen aflegt of een belangrijk boek door moet nemen? Met THC krijg je misschien wel voldoende motivatie en inzicht, maar het beïnvloedt ook je kortetermijngeheugen. Daarentegen wordt in lopende onderzoeken bekeken of CBD het geheugen verbetert en helpt de schadelijke effecten van THC tegen te gaan.

Is wiet nou goed of slecht voor het geheugen?

We hebben nog een lange weg te gaan voordat we de relatie tussen wiet en het geheugen echt begrijpen. Vooralsnog lijkt het erop dat cannabis waarschijnlijk een negatief of verwaarloosbaar effect heeft. Maar er is meer informatie over langdurig gebruik nodig.

Op dit moment weten we wel dat wietgebruik een verslechtering van het kortetermijngeheugen lijkt te veroorzaken. Dit hoeft echter geen slechte zaak te zijn. Door hier in ieder geval rekening mee te houden, zijn we beter in staat om weloverwogen keuzes te maken en te bepalen wanneer we wiet wel of niet zouden moeten gebruiken.

En aangezien er aanwijzingen zijn dat je bepaalde effecten van wiet op het geheugen kunt tegengaan middels onthouding, kun je sommige schade mogelijk ook ongedaan maken.