Planten die bladluis afstoten: basilicum als combinatieplant voor wiet

Een simpel basilicumplantje blijkt in je tuin een aantal veelvoorkomende plagen te helpen bestrijden. Bovendien kan dit culinaire kruid mogelijk zelfs de harsproductie van je wietplanten bevorderen. Ontdek waarom je deze handige bondgenoot in de strijd tegen ongedierte nodig hebt dit teeltseizoen.

Wat is basilicum?

Van pizza's en pastasauzen tot salades en soepen: basilicumblaadjes worden in talloze recepten gebruikt om een zoete en licht hete smaak toe te voegen. Maar basilicum is meer dan alleen een groene garnering. Het eenjarige kruid heeft een lange en indrukwekkende geschiedenis van gebruik, is een effectieve combinatieplant in de tuin en vertoont holistische kwaliteiten die wetenschappers nog volop in kaart aan het brengen zijn.

Basilicum staat officieel bekend onder de botanische naam Ocimum basilicum en behoort tot de lipbloemenfamilie (Lamiaceae), naast onder andere munt, kattenkruid, lavendel en tijm. Er bestaan talloze verschillende soorten basilicum. Hoewel ze tot hetzelfde geslacht behoren, hebben ze allemaal verschillende vormen en smaken. Enkele voorbeelden zijn:

• Anijsbasilicum
• Rode basilicum
• Paarse basilicum
• Thaise basilicum
• Kaneelbasilicum

Basilicum wordt al eeuwenlang gebruikt. Oorspronkelijk komt het uit Centraal-Afrika en Zuidoost-Azië, waar het groeit als een vaste/tweejarige plant. Inmiddels vind je het kruid in tuinen en op vensterbankjes^[5] over de hele wereld. De oude Grieken en Romeinen gebruikten het kruid tijdens religieuze ceremonies, en in de Middeleeuwen werd de plant door heel Europa gebruikt vanwege de veronderstelde therapeutische kwaliteiten.

Bevat basilicum terpenen?

Jazeker! De meeste planten produceren terpeenmoleculen^[6] die verschillende fysiologische functies hebben. Deze moleculen worden geclassificeerd als secundaire metabolieten. Ze dragen niet bij aan de ontwikkeling en voortplanting, maar helpen om planten gezond te houden. Enkele van de belangrijkste effecten van terpenen zijn:

• Communicatie: het klinkt misschien raar, maar planten communiceren^[7] met elkaar! Niet dat ze zoals wij bij de koffieautomaat de laatste roddels bespreken, maar planten gebruiken terpenen als chemische signalen. Deze versturen ze om andere planten in hun omgeving te waarschuwen.

• Aantrekkingskracht: nuttige insecten komen niet alleen op de felle kleuren van planten af. Basilicum gebruikt haar scherpe terpenen^[9] om allerlei nuttige beestjes binnen te halen, waaronder bestuivers.

• Stresstolerantie: Terpenen helpen ook om de impact van omgevingsstress in basilicumplanten te verminderen. Tijdens periodes van droogte en intense hitte produceert de plant meer van deze moleculen.

• Verdediging: terpenen helpen ook plaaginsecten^[8] af te schrikken. Ze zorgen ervoor dat de insecten zich niet kunnen voeden en zich niet kunnen voortplanten.

Een leuk detail is dat basilicum een reeks terpenen^[10] produceert die ook in wiet voorkomen, waaronder:

• Eucalyptol
• Linalool
• Limoneen
• Caryofylleen

Wat zijn de voordelen van basilicum in je wiettuin?

Meerdere basilicumplanten in je wietkweek hebben brengt veel voordelen met zich mee. Bekijk hieronder de grootste voordelen van basilicum.

Bladluisbestrijding

Ben je op zoek naar planten die bladluis afstoten? Zoek niet verder! Een bladluisplaag is een nachtmerrie voor iedere wietkweker. Ondanks zijn korte levenscyclus heeft de bladluis een razendsnel voortplantingsvermogen. Hierdoor kan het beestje in korte tijd je hele thuiskweek om zeep helpen. Hoewel de bladluis misschien klein en ongevaarlijk lijkt, weet het met zijn scherpe monddelen plantenweefsel binnen te dringen en het sap eruit te zuigen. Dit gaat niet alleen ten koste van alle hulpbronnen, maar maakt je wietplant ook vatbaar voor schimmelinfecties.

Basilicum kan op verschillende manieren helpen om dit zespotige insect uit de buurt van je wietplanten^[11] te houden. Ten eerste helpen de krachtige terpenen om roofinsecten aan te trekken, zoals lieveheersbeestjes, die dol zijn op bladluis.

Daarnaast verdrijft de scherpe geur van de terpenen zelf ook sommige soorten bladluis. Planten gebruiken deze stoffen als een vorm van chemische verdediging. Basilicum is een van de meest aromatische planten in je tuin, die talloze insectenwerende terpenen produceert. Daarmee is het een ideale combinatieplant voor je wiet.

Werkt goed met hydroponics

Kweek je liever in hydroponics, in plaats van met je handen in de aarde te wroeten? Basilicum is perfect voor hydroponics! Het kruid is om de volgende redenen de ideale combinatieplant^[12] voor een wietkweek met hydroponics:

• Ongediertebestrijding: we noemden het hierboven al, maar basilicum helpt ongedierte weg te houden van de andere planten in je hydroponics systeem, of je nu binnen in een kweektent of buiten in de tuin kweekt.

• Perfecte maat: als je kweektrays met meerdere netcups gebruikt, kun je heel eenvoudig basilicumplanten tussen je wietplanten plaatsen. Daarbij hoef je je geen zorgen te maken om ruimtegebrek.

• Grote oogsten: basilicum wordt groter en groeit sneller in hydroponics. Je beschermt niet alleen je wietplanten door bladluis af te schrikken, maar hebt meteen genoeg basilicum om in de keuken te gebruiken!

• Ruimtebesparend: basilicum wordt groter in een hydro-opstelling, maar wordt niet zo onhandelbaar groot als sommige andere combinatieplanten. Mochten ze toch te groot worden, dan kun je ze gewoon toppen zoals je bij wietplanten zou doen.

Mogelijk verhoogde harsproductie

Sommige wiettelers beweren dat basilicum de harsproductie van hun wiettoppen verbetert. Dit klinkt in eerste instantie als een broodjeaapverhaal. Maar de eerste onderzoeken lijken een zekere wetenschappelijke onderbouwing voor deze anekdotes te geven.

Verschillende onderzoeken tonen aan dat planten die dicht bij elkaar worden gekweekt, elkaars fytochemische profielen en groei kunnen moduleren. De term 'geïnduceerde systemische resistentie' beschrijft hoe planten via hun eigen stoffen de productie van stoffen bij hun buren kunnen veranderen.

Zo ontdekte een onderzoek^[1] gepubliceerd in het American Journal of Plant Sciences bijvoorbeeld dat het kweken van basilicum naast tomatenplanten het gehalte aan secundaire metabolieten en vrije aminozuren in de tomatenplanten veranderde. Terpenen vallen ook in de categorie secundaire metabolieten en vormen een groot deel van de hars op wiettoppen. Het is daarom aannemelijk dat basilicum de harsproductie van wietplanten in hun directe omgeving kan stimuleren. Er is echter meer onderzoek nodig om dit met zekerheid te kunnen zeggen.

Koken en gezondheid

Door basilicum als combinatieplant te kiezen, kun je het hele teeltseizoen genieten van de smaak van het kruid! Tijdens elke kweek heb je genoeg basilicumblaadjes om aan de volgende recepten toe te voegen:

• Tomaten-basilicumsoep
• Pesto
• Risotto
• Knoflook en basilicum ciabatta
• Basilicum-bonenpuree
• Salade
• Spaghetti en andere pasta’s

Behalve voor culinaire toepassingen, gebruiken veel mensen basilicum ook voor hun gezondheid. Momenteel lopen er onderzoeken om de therapeutische potentie^[13] van stoffen uit basilicum vast te stellen. Wetenschappers kijken onder andere naar de volgende effecten:

• Tegen ontsteking: wetenschappers in Brazilië onderzochten de ontstekingsremmende potentie^[2] van basilicumextracten op menselijke leukocyten.

• Hartgezondheid: een onderzoek^[3] gepubliceerd in Journal of Food Science evalueerde de effecten van een lage dosis geïnhaleerde essentiële basilicumolie op cardiovasculaire markers bij ratten.

• Hersenfunctie: Onderzoeken^[4] suggereren dat basilicum het behoud en herstel van het geheugen kan helpen bevorderen. Dit komt dankzij de antioxidante eigenschappen van de flavonoïden, tannines en terpenoïden in het kruid.

Hoe kweek je basilicum in je tuin?

Rond februari kun je binnen beginnen met het zaaien van basilicumzaden. Kweek ze op onder een kweeklamp of gewoon op een vensterbank met veel zonlicht. Strooi wat basilicumzaadjes op zaaigrond en bedek ze met een dun laagje vermiculiet.

Basilicum houdt van warmte, dus zaai het pas in je tuin als het risico op vorst voorbij is. Kies een zonnige plek met goed doorlatende grond. Zorg dat je ongeveer 8 tot 10cm afstand tussen elk plantje houdt.

Basilicumplanten houden van vocht, dus vergeet niet om ze ongeveer een keer per week water te geven. Zo voorkom je uitdroging van de wortels. Tijdens een hittegolf moet je vaker water geven. Basilicum heeft maar weinig voeding nodig. Ze gedijen als je ze een keer per maand een lichte zeewieroplossing en wormenthee geeft!

Om je planten het hele teeltseizoen te laten groeien, moet je ze toppen terwijl ze jong zijn. Door constant basilicumblaadjes te oogsten, moedig je het plantje aan om een bossige vorm te krijgen.

Wat zijn andere goede combinatieplanten naast basilicum?

De natuur houdt van diversiteit, dus beperk je combinatieplanten niet tot alleen basilicum. Door meerdere planten dicht bij elkaar te kweken, ontstaat er een zogenaamde polycultuur. Dit verbetert de bodemgezondheid en de biodiversiteit van je tuin. Over het algemeen zorgt een polycultuur van combinatieplanten voor:

• Betere oogsten
• Bescherming tegen ziektes en plagen
• Een leefomgeving voor nuttige microben
• Bevorderen van een gezond bodemvoedselweb
• Schaduw op de aarde

Je kunt allerlei soorten planten kiezen voor een polycultuur in je wietkweek. Enkele van de beste opties zijn:

• Pepermunt
• Dille
• Duizendblad
• Kamille
• Bernagie

Kun je per ongeluk basilicum met wiet kruisen?

Nee. Je hoeft je geen zorgen te maken dat je een of andere nieuwe hybride van basilicum/wiet krijgt als je deze planten naast elkaar kweekt. Wiet en basilicum zijn twee totaal verschillende plantensoorten. Ze kunnen elkaar dus niet bevruchten. Basilicumplanten vormen geen bedreiging voor je kostbare wiet!

Waarom is basilicum een goede combinatieplant voor wiet?

Basilicum is een belangrijke bondgenoot in elke wiettuin. Deze culinaire krachtpatser helpt om bladluis af te weren en nuttige insecten naar je kweek te lokken. De eerste wetenschappelijke onderzoeken lijken te suggereren dat de stoffen in basilicum gunstig kunnen zijn voor andere planten. Zo lijken ze de terpeenproductie te stimuleren, wat weer zou kunnen resulteren in een sterkere harsproductie! Bovendien heb je met wat basilicum in je tuin ook het hele seizoen een heerlijk kruid om mee te koken. Een win-win situatie dus!